Antichrist, Lars von Trier, 2009.

Hoes. 

Omdat ik intussen Nymphomaniac en Melancholia, twee delen van de trilogie van Lars von Trier gezien had, en erover geblogd, wilde ik ook graag het laatste deel ervan zien en bespreken: de Antichrist uit 2009.
Antichrist gaat over een hij en een zij, die aan het begin van de film vrijen, onder de klanken van Händel; tegelijkertijd zien wij hun kleine peuterzoontje zich uit bed begeven, naar het raam toe, en te pletter vallen.

Jongetje stapt uit het raam, valt te pletter.

Dat is de proloog.
Vervolgens komt het enorme verdriet, waarbij onmiddellijk opvalt, dat Zij lijdt, en dat hij daar eigenlijk niet aan deelneemt. Hij beleeft het niet, hij behandelt haar als therapeut.

Hij alsmaar 'droog', boven alles staand. Zij intens verdrietig.

Het stel gaat naar Eden, wat in de film alles behalve een paradijselijke tuin is. Daar probeert hij haar te genezen door de oorzaak van haar angsten op te sporen. Eerst schrijft hij op, in een piramide, dat het de natuur is, vervolgens, satan, en ten slotte me, hijzelf?

Een recensent schreef zo mooi: 'behandelen, in plaats van doorleven, aanvaarden'.

Hij vindt op zolder de restanten van het proefschrift waaraan zij ooit bezig was te schrijven. Het heeft met hekserij en vrouwenhaat te maken.
Vanaf een zeker moment gaat het fout tussen de twee. Was zij tot dan toe een volgzaam leerling van haar wat arrogante alleswetende man, opeens leeft zij zich uit in geweld. Zij slaat hem op de buik met een stuk hout, als hij buiten westen is boort ze een gat in zijn been en maakt daar een stalen wiel aan vast.
Hij vlucht het bos in, hij ziet een hert die bezig is een jong te werpen, een vos die spreekt, en in een hol, een gewonde kraai. Desgevraagd aan Von Trier, vond hij dit zelf helemaal niet vreemd, hij had het in dit verband over sjamanisme, onder andere over een vos die de weg wees.

De hulpvaardige man - of was hij bezig haar te doordringen van haar schuld tegenover de dood van het jochie Nic? - wordt geteisterd door de vrouw, die veranderd is. Heeft ze een psychose? Zeker is, dat ze seks ziet als een hulpmiddel om de pijn niet te hoeven voelen.

Vallende eikels op hun hutje houden hem uit de slaap. De hele natuur lijkt schreeuwend te sterven, zegt zij.

Er zijn drie metgezellen in hun leven: pijn, verdriet en wanhoop. Uitgedrukt op verschillende wijzen: de beeldjes, een niet bestaand sterrenstelsel, en de drie al  genoemde dieren.

Zij, genitaal verminkt; bij haar het hert, de vos en de kraai.

De drie bedelaars: pijn, verdriet, wanhoop.

Het niet-bestaande sterrenstelsel, weer met de drie bedelaars.

De sprekende vos: chaos reigns. 

De hij kan niet met haar doorgaan, nu ze hem naar het leven staat. Hij wurgt en verbrandt haar. In de epiloog komen tal van vrouwen over de heuvel van Eden gelopen.

Antichrist is een film die niet meteen duidelijk is. En het misschien ook wel nooit zal worden. Ik geef hier een paar links naar mensen die pogen er iets verstandigs over te zeggen. Maar sommigen vinden dat er niks verstandigs over te zeggen valt. Von Trier is soms zelf vaag, en lijkt niet te weten waarom hij dit of dat doet. Er zijn mensen, die suggereren dat Von Trier na een paar geflopte films weer eens met iets schokkends wilde komen. Welnu: daar is hij dan in geslaagd. Aan het einde - zij verminkt zichzelf dan genitaal - kon ik niet meer kijken.

Met het bloed van haar man op haar bloes zoekt zij hem; chaos in Eden.

Trouwens, wat zij hém allemaal aandoet, zodanig dat hij bloed ejaculeert, is ook niet om aan te zien. Von Trier wordt wel misogynie verweten, dit is vrouwenhaat. Immers, alle kwaad lijkt in haar te zitten. Er zijn zelfs scenes waarin ze toekijkt hoe haar zoontje uit het raam valt, zodat de schuld echt alleen bij haar ligt.
Er zijn wel prachtige beelden nu en dan. De expliciete seks bevalt mij niks, evenmin als het al even expliciete geweld. Toch wilde ik deze film graag zien, en erover nadenken.

Dit soort beelden zijn prachtig. Misschien komt hiervandaan de opdracht aan Tarkovsky?

Von Trier draagt de film op aan Tarkovsky. Tarkovsky was de held van mijn vriendin Geert, ik ga me ook nog in hem verdiepen. Waar die opdracht vandaan komt, weet ik niet.

Onduidelijk waarom de film is opgedragen aan Tarkovsky

Von Trier zegt zelf nog ergens, dat hij de film maakte na een periode van depressies. Hij heeft alle beelden die hem toen kwelden in deze film verwerkt. Dit lijkt me nog de meest plausibele verklaring voor deze schokkende film.

HIER een discussie tussen filosofen over deze heftige film.

Ik vond deze recensie in de NRC zeer goed leesbaar.

Trailer

De hoofdrollen worden gespeeld door Willem Dafoe en Charlotte Gainsbourg. Zij won de prijs in Cannes in 2009 voor beste actrice met deze film.