Sturmhöhe, Liebe, Hass und Rache - Mathilde Damoisel, 2022.

Plaatje bij film

Arte-documentaire, oorspronkelijke titel: Les Hauts de Hurlevent.
Besproken werd het boek Wuthering Heights, Woeste Hoogten, van Emily Brontë. Het boek verscheen in 1847. Opmerkelijk genoeg onder pseudoniem, Elli Bell.
Het was in die tijd nog ongebruikelijk dat vrouwen publiceerden, vandaar het pseudoniem. Ook Emily's zusters, Charlotte en Anne, schreven onder pseudoniem. 

Dit zijn de telgen uit het gezin Brontë; te zien zijn Anne, Emily en Charlotte. Als weggeretoucheerd figuur zien we vagelijk nog broer Branwell. 

 Twee oudere zusjes stierven jong. Dit portret is gemaakt door Branwell, die zichzelf eruit haalde voor de compositie. 

Vader Patrick was dominee, de pastorie stond in Haworth. Het is nu het Brontë-museum. 

Brontë Parsonage Museum, Haworth. 

Het boek Wuthering Heights is vele malen verfilmd, tot mijn verrassing ook onder andere in Japan, door Yoshishige Yoshida. Hij situeerde het verhaal in Middeleeuws Japan. 

Het boek geldt als wereldliteratuur. 

Ik ben het op het moment aan het lezen, en beleef er geen plezier aan. Ik lees het denkelijk niet eens uit. Het zit vol nare dingen, moorden, discriminatie, vernederingen. Daarbij is de psychologie idioot. Ik denk dat het boek zijn populariteit te danken heeft aan het griezelgehalte, misschien ook wel aan de gebotvierde haat. 

Des te verheugder ben ik dat ik deze docu heb gezien, het heeft een aantal zaken verduidelijkt:

In de docu kwam een zwarte schrijver aan bod, Caryl Philips, die erop wees dat een hoofdthema in het boek is klassenonderscheid.

Caryl Philips, geboren 1958.

Heathcliff - een vondeling, wees - wordt onderaan de maatschappelijke ladder geplaatst, alles is 'Engelse klasse'. De onberedeneerdheid van die discriminatie is één van de dingen die het lezen van het boek af en toe zo vervelend maakt.

De zwarte schrijver legde uit, dat Heathcliff's personage goed gebaseerd zou kunnen zijn op een zwart jochie uit Liverpool. Er was daar een levendige slavenhandel, het zou een verloren, verdwaald kind kunnen zijn in de haven, wiens moeder verder verscheept werd naar een van de Amerika's. 

Wat een treurige achtergrond! - Het maakt het verhaal trouwens wel zeer actueel, met onze aandacht voor het slavernijverleden!

Terwijl het jochie dus gered werd, zal het - vanwege zijn afwijkende huidskleur - zeer waarschijnlijk in het Engeland van toen de mensen angst ingeboezemd hebben.

Daarbij viel het ook nog eens uit de (culturele) toon.  

 

Precies zoals Emily zelf uit de toon viel, betoogt de filmer, omdat ze als vrouw schreef. Het feit dat ze dat moest verhullen met haar mannelijk pseudoniem zegt iets over haar positie in de wereld. 

Wuthering Heights (1988) by Yoshishige Yoshida, Clip: Takamaru discovers that Kinu is now dead...

Veel is er niet over Emily's leven bekend. Wel, dat ze met haar siblings speelde met een doos met soldaatjes. Daarover schreven ze met z'n vieren - Anne, Charlotte, Emily en Branwell - avonturen in piepkleine boekjes, de boekjes waren dan zogenaamd van de soldaten. Zo was Emily al heel jong bezig met haar fantasie te uiten. Te schrijven, het werden romantische verhalen in de sfeer van Sir Walter Scott, en andere toen populaire schrijvers. 

Er is een graphic novel gewijd aan deze vroege schrijfwerkjes van de Brontës. De maakster daarvan, Isabel Greenberg, kwam ook aan het woord in de documentaire. 

Beschrijving van de uitgever: 

"Een graphic novel over de Brontë-broers en zussen en de vreemde en prachtige denkbeeldige werelden die ze tijdens hun jeugd hebben uitgevonden, Glass Town is een originele graphic novel van Isabel Greenberg die de excentrieke jeugd van de vier Brontës omvat: Charlotte- Branwell- Emily- en Anne. Het verhaal begint in 1825, met de dood van Maria en Elizabeth, de oudste broers en zussen. Het is als reactie op dit verlies dat de vier overgebleven kinderen pen op papier zetten en de fictieve wereld creëerden die bekend werd als Glass Town. Deze wereld en zijn cast van personages zouden de Brontës helpen ontsnappen aan de realiteit van hun leven. In Glass Town beleefden de broers en zussen liefde, vriendschap, oorlog, triomf en liefdesverdriet. Door een combinatie van citaten uit de oorspronkelijk door de Brontës geschreven verhalen, biografische informatie over hen, en Greenbergs levendige stripboekillustraties, zullen lezers in vervoering raken door deze fascinerende denkbeeldige wereld."

Isabel Greenberg thuis in Londen. Foto van Karen Robinson/The Observer

Manuscript van Emily Brontë; bevat gedichten over Gondal, een parakosmos. 

Zie Wikipedia: een parakosmos is gedetailleerde denkbeeldige wereld, ontstaan in de kindertijd. 

Uiteraard is dit stuk uit de biografie van Emily en haar broer en zusters grondig onderzocht. Dit boek is eraan gewijd: 

Geschreven door Christine alexander. 

"In their collaborative early writings the Brontës created and peopled the most extraordinary fantasy worlds, whose geography and history they elaborated in numerous stories, poems, and plays. Together they invented characters based on heroes and writers such as Wellington, Napoleon, Scott, and Byron, whose feuds, alliances, and love affairs weave an intricate web of social and political intrigue in imaginary colonial lands in Africa and the Pacific Ocean. The writings of Glass Town, Angria, and Gondal are youthful experiments in imitation and parody, wild romance and realistic recording; they demonstrate the playful literary world that provided a 'myth kitty' for their early - and later - work.'

Het hele verhaal over Heathcliff berust op Emily's fantasie. 

Het boek werd transgressief genoemd, het ging over bepaalde grenzen heen. De haat en de wraak gaan daarin erg ver. Ook de dood speelt een grote rol, er komt onder meer het openen van een graf in voor. Grote rol voor het kwaad. 

Emily schreef ook gedichten. Charlotte en Anne publiceerden eveneens. 

Laurence Olivier, 1939, als Heathcliff. 

William Wyler verfilmde het boek in 1939 voor de eerste keer, met in de rol van Heathcliff door Laurence Olivier. 

Er volgden meer verfilmingen, waaronder de al genoemde Japanse. 

Kate Bush werd beroemd met haar hit Wuthering Heights. 

Kate Bush, Wuthering Heights, hit in 1978.

Arte vertelt dit over de documentaire: 

Mit seltener und stets relevanter Klarheit stellt sich der Roman den unbequemen Wahrheiten des Menschseins. Emily Brontë enthüllt nie, wer Heathcliff ist. Ein verlorenes Kind? Ein Mann aus Böhmen? Oder ein Sohn von Sklaven, die 1771 in Liverpool, dem damals großen Sklavenhafen Englands, strandeten? Dieser originellen Hypothese geht der Romanautor Caryl Phillips nach. Gerade heute, wo die Erinnerung an Sklaverei und Kolonialismus die westliche Wertegemeinschaft einholt, ist Emily Brontës Werk von zeitloser Aktualität.

Die Dokumentation geht dem bahnbrechend abgründigen Werk auf den Grund. Sie kehrt an die Schauplätze des Romans und des Lebens seiner Autorin - die raue Moorlandschaft von Yorkshire und das bedrückende Pfarrhaus von Haworth - zurück, wo Emily Brontë im Alter von nur 30 Jahren starb.

Ergänzt wird dieses Stimmungsbild durch persönliche Einblicke von Lucasta Miller, der Biografin der Brontë-Schwestern, und Ann Dinsdale, der Chefkuratorin des Brontë Parsonage Museums.

Lucasta Miller, schreef een biografie: 

Biografie Brontës

Ann Dinsdale, curator van het Brontë-museum

Beschrijving van dit boek: 

Ann Dinsdale paints a detailed picture of everyday life at Haworth in the 1840s, recounting the Brontë family history and describing the local village and surrounding countryside. She goes on to consider the Brontës' poetry and novels in the context of their socio-historic background.

This book provides fascinating insight into the lives of the authors of The Tenant of Wildfell Hall (Anne B.), Jane Eyre (Charlotte) and Wuthering Heights and will be a must for both literature students and Brontë admirers. It is illustrated with numerous rarely seen images from the Haworth archives, including drawings by Charlotte and Emily, together with evocative pictures by local photographer Simon Warner.

De maakster van de documentaire, Mathilde Damoisel

Conclusie: Zeer de moeite waard.... het boek ben ik after all toch maar aan het uitlezen....