Glocken aus der Tiefe, Werner Herzog, 1993.

 

Filmposter

De ondertitel van de film/documentaire (60 minuten) luidt: Glaube und Aberglaube in Rusland. 

Het zijn de Werner Herzog-weken in Eye Filmmuseum. We bezochte de tentoonstelling al, met de titel: Werner Herzog, The Ecstatic Truth.

Poster

De expositie liet documentaires van en over Wener Herzog zien. De regisseur is geboren in 1942, en nog steeds actief. Er is ook een uitgebreid filmprogramma aan hem gewijd, en op de expositie waren daarvan al veel fragmenten te bekijken. Glocken aus der Tiefe was één van de films die onze aandacht trok, en afgelopen maandagavond was het zover dat hij in zijn geheel vertoond werd. .

De film werd ingeleid door een jonge Russische vrouw, die ons erop attent maakte dat de film ontstaan was in 1993, in de tijd dat juist de Sovjet-Unie gevallen was. Een lange periode van atheïsme lag toen achter de Russen, al kon je verwachten dat er onder de oppervlakte nog heel veel leefde. 

De film liet daarvan een mozaïek zien: 

Deze foto (scene) is nogal iconisch geworden voor het heersende bijgeloof in Rusland. De mannen die hier te zien zijn, zouden in aanbidding zijn voor de verzonken stad Kitezh. Volgens de legende ligt die stad op de bodem van dit meer. 

Het meer zou bodemloos zijn. 

(Een prachtig beeld, trouwens!)

Achteraf heeft Herzog duidelijk gemaakt dat de mannen helemaal niet religieus bezig waren: het waren dronkaards, die Herzog zelf had ingezet, om te laten zien 'hoe het zou kunnen zijn'. Dit is een voorbeeld van wat Herzogs 'extatische waarheid' genoemd wordt:  Fictie neemt het over van de feiten. 

Een boek over het verschijnsel. 

Ik vond de film minder aantrekkelijk als het over bijgeloof ging. Die dronken mannen, de kruipende man hieronder op de foto, een vrouw die in aanbidding was voor een boomstomp... 

Deze kruipende man deed ook wat hij deed omdat het in scène was gezet. 

Alan Chumack, de Russische Yomanda. 

Met muziek

Een oude, andere versie van onze Yomanda: een man die gewoon water kosmisch-energetisch maakte. 

Het prachtige van deze scene was dat Herzog er muziek onder gezet had. Terwijl de man dus water 'instraalde' klonken de prachtigste koorklanken, het leek of hij aan het dirigeren was. 

Bovenstaande scene ging voor mij al meer over in waarachtig geloof, aan de kant van de gelovigen op zijn minst. Of de 'instraler' zelf een charlatan was zou ik niet durven zeggen, maar vermoedelijk is hij dat wel. Maar al die mensen die naar hem toekwamen met hun lege (cola)flessen, grote apothekersflessen, noem het hele scala maar op, en die in grote verwachting naar hem opkeken: die geloofden zeker in de kosmische energie die hen beloofd werd. Het genezende water namen ze mee naar huis. Wat kan ik daarover oordelen? 

Een incarnatie van Jezus

Om de Russische Jezus kun je ook gemakkelijk lacherig doen. Het was echter wel zo, dat hij helemaal geen onzin zei, en zijn gezicht stond ook helemaal niet spottend of huichelachtig. Data maakte op mij indruk. 

Er zijn delen van de film die niet meer terug te vinden zijn op foto's die op internet circuleren:

Zoals de wrede doop van een baby. De moeder werd vooraf de kerk uitgestuurd. De baby huilde toen al. Er stond een ronde kuip klaar, de priester duwde het kind helemaal kopje onder. Het kind krijste. Dit herhaalde zich drie keer. 

Ik kan me niet anders indenken dan dat dit bij dit kind tot een trauma heeft geleid. Echt geloof, of niet? Volgens mij leidt dit tot een trauma bij een kind.

De jonge Tuvaanse mannen met de ongelooflijke stemmen, zie YT-filmpje hieronder. 

Een ander stuk dat ook niet terug te vinden is, en dat ook een verdrietige indruk op mij maakte, was het exorcisme. Het vond plaats in een zaaltje, waar vrouwen naast elkaar zaten, als in een theater of bioscoop. Een vrouw schreeuwde hartverscheurend. De exorcist kwam naar haar toe, en boog haar hoofd. Hij hield haar hoofd vast, het schreeuwen werd erger. Een andere vrouw nam het over, ook naar die vrouw ging de exorcist heen. En zo weer verder naar de volgende, het schreeuwen werkte aanstekelijk. Mij ging het door merg en been, omdat ik de pijn hoorde. Ik weet niet wat hen mankeerde, maar het kwam van heel diep. In de zaal om mij heen werd gelachen, daar leek mij weinig reden toe. 

Ton vond deze scene op een andere manier onaangenaam, hij voelde er toch iets van het kwade in, geloof ik.

Yuri Yurievich Yurieff. 

Een volgende die heel veel indruk op mij maakte was de bespeler van de klokken. 

Yuri Yurievich Yurieff. 

Hij vertelde zijn levensverhaal: geboren in 1940, ouders onbekend. Zijn hele leven is hij op zoek geweest naar zijn ouders, hij heeft geen idee wie ze zijn. Hij weet daardoor ook niet wie hij zelf is. 

Verdrietige ogen. 

Eerst was hij filmprojector, maar tegenwoordig is hij klokkenspeler. Wat hij liet zien en horen was fantastisch! Zie dit YT-filmpje: 

Het einde is fantastisch: Yuri danst tijdens zijn spel. 

Interessant is het bespelen van de klokken met touwen. 

Boeiend waren ook de Tuvaanse boventonen, vooral omdat ze uit de monden van jonge mannen kwamen. 

Tuvaanse boventonen

Regisseur en filmmaker Werner Herzog. 

Trailer van een andere film van Werner Herzog: Happy people, a year in the taiga. Deze film is van 2013. Ik neem hem op, omdat de rivier de Yenisey ook een rol speelt in Glocken aus der Tiefe, al heb ik daar geen beelden van. Siberië bleef Herzog dus trekken. 

PM: de hele film is online te bekijken, zie: DEZE LINK. 

In de laatste minuten prachtige diepdonkere bas.