Het boek ADEMSCHOMMEL van Herta Müller is een van de aangrijpendste boeken die ik gelezen heb. Müller kreeg in 2009 de Nobelprijs voor de literatuur.
Kort geleden zond de VPRO de documentaire Alfabet van de angst uit. Hier op de VPRO-site is de documentaire nog te zien (ik weet niet hoe lang). Het gaat om het kernthema in het werk van Müller: de angst, teweeggebracht omdat ze als Duitse leefde in het gebied dat door de Roemenen onder Ceaucescu beheerst werd..
Zij werd in 1953 geboren in Nitchidorf, een Duitse enclave in Roemenië. De film liet mooie beelden zien van dat dorp, en van nog enkele in leven zijnde oudere bewoners.
In Nitchidorf woonden Duitsers, wie het na de Tweede Wereldoorlog slecht verging. Herta's vader was SS-er geweest, haar moeder verdween 5 jaar lang in een Sovjet-werkkamp. Alle reden voor de veiligheidsdienst om haar te wantrouwen
Herta werd tijdens haar leven gevolgd door de Securitate, zoals overigens velen in Roemenië. Het was een leven van leugen, van niet voor jezelf uit kunnen komen, van angst, van bedreiging. Vele vrienden stierven door moord of door zelfmoord.
Zelfs toen ze naar West-Duitsland verhuisde, bleef de Securitate haar volgen.
De maker van de film, John Albert Jansen, bezocht haar in Berlijn. Haar hele huis lag vol met knipsels. In plaats van met dichten was ze nu bezig met het maken van collages. Ik meen ergens gelezen te hebben dat ze ermee optrad op Poetry International.
Het dorp
Oude bewoonster
Müller vertelt
Deze vrouw zingt een lied: Ceaucescu zit (nog) in elk van ons.
Zo blij kijkt ze niet. Aan het eind van de film maakt Herta zelfs een eind aan het gesprek, het maakt haar kapot, zegt ze.
Elk woord is als een ding, het heeft zijn eigen uitstraling.
Ten slotte hier nog een korte film van het Nobelprijs-comité.
De maker, John Albert Jansen; maakte ook andere 'schrijversportretten', o.a. van Symborska.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten