Nos Batailles, Guillaume Senez, 2018.

Poster

Deze film greep mij behoorlijk aan, en dat zat 'm in het geweldige script. Natuurlijk ook in het goede spel van de acteurs, vooral de vader Olivier, en daarbij de kinderen. Elliot en Rose. - Maar de hoofdzaak is toch het goede script, volgens mij is dat van de maker Guillaume Senez. 

Hier is moeder Laura nog thuis en is lief voor haar twee kinderen. 

Moeder Laura verdwijnt zomaar op een dag, zonder briefje, niks. Ook haar kinderen weten van niks, ze zijn natuurlijk verschrikkelijk in de steek gelaten. Vader Olivier moet het maar zien te rooien. Zijn moeder springt in, en ook zijn zus Betty.

Papa Oliveri met Betty, aan wie hij zojuist bekent dat hij een slippertje heeft gemaakt. 

Wij weten als kijker ook niet waarom Laura weg is. Maar eigenlijk kunnen we dat tijdens het kijken van de film heel goed opmaken uit het gedrag van Olivier. Hij is ploegbaas in een distributiecentrum, hij werkt onder een verschrikkelijke cheffin, die alles durft en kan doen om het onderste uit de kan te halen bij haar werknemers. Hoewel Olivier het voor 'zijn' mensen opneemt - hij is lid van een vakbond, en doet ook daar 'goed werk' - praat hij nooit iemand echt ergens over. In het begin maken we dan ook mee, dat een oudere werknemer ondanks gesprekken met hem zelfmoord pleegt. Cheffin Agatha ontsloeg de man omdat hij het fysiek niet meer aan zou kunnen, Olivier ontwijkt een echt gesprek. 

Olivier met zijn kinderen. Hij geeft ze niks anders te eten, lijkt het wel, dan ontbijtgranen. Hij is er niet echt voor zijn kinderen. 

Guillaume Senez (1978) in 2016

Het einde van de film is treurig, want Laura komt niet terug. Olivier verdwijnt met zijn gezin, en laat een briefje voor Laura achter waar haar gezin te vinden is. 

Trailer

Een prachtige, verdrietige film over menselijk tekort. 

3 Faces, Jafar Panahi, 2018.

Filmposter

Jafar Panahi is een Iraans filmer, die niet meer mag werken in zijn eigen land. Eerder keek ik al van hem Taxi Teheran.

Ook dit keer trotseert hij de religieuze autoriteiten, en maakt een film, dit keer speelt hij er zelfs de hoofdrol in. 

De film begint met een eigengemaakt videofilmpje van een meisje, dat een zelfmoord laat zien. Ze stuurt dit filmpje naar een bekende actrice. Deze weet niet zeker of het echt is of niet, maar gaat voor alle zekerheid op zoek naar het kind. 

Panahi zit achter het stuur. De vrouw is een bekende actrice, ze speelt zichzelf, net als Panahi.

Dit is een beeld van de (zogenaamde?) zelfmoord in een grot. Het kind is wanhopig omdat ze niet naar de filmacademie mag in Teheran.

Onderweg komen ze langs allerlei absurde, of grappige dingen. Hierboven een oude vrouw die alvast oefent om in haar doodskist te liggen. 

Dit is aan het eind van de film, als de actrice het zelfmoord-meisje gevonden heeft. 

Deze twee vrouwen zijn twee van de drie vrouwen uit de titel. De derde vrouw leeft incognito ergens in een dorpje in de bergen. Ze toont haar gezicht niet, omdat ze anders niet meer kan werken. 

Zo is de film een verkapte aanklacht tegen de vrouwen-onderdrukkende regering in Iran. 

De actrice Jafari en regisseur Panahi

De situaties onderweg waren af en toe lachwekkend, maar ook van een grote achterlijkheid.  

Recensie The Guardian 

Trailer

Eindoordeel: 

Hoewel de film een goed beeld gaf van het leven op het platteland in Teheran, waar alles wel achtergebleven lijkt - en dus verstikkend werkt op iemand die verder wil in het leven - had ik te weinig geduld om deze film met echte aandacht uit te zitten. 

Desondanks erken ikeen zekere schoonheid. 

.

Godland, Hlynur Pálmason, 2022.

Filmposter.

Parafrase van het commentaar op Tiff.net:

In de film Godland, in het Deens en het IJslands respectievelijk Vanskabte Land en Volaða Land zien we een Deense priester die erop wordt uitgestuurd om een parochie te stichten in de barre omgeving van IJsland, waar een geïsoleerde gemeenschap woont. De priester Lucas wordt op zijn tocht met zijn eigen vooroordelen geconfronteerd, en zijn eigen onkunde. 

Hlynur Pálmasons levert daarmee een vernietigende kritiek op het ethos van de kolonisator.

Foto uit Stalker, Tarkovski

Volgens de recensent doet Godland denken aan Heart of Darkness zoals vormgegeven in Stalker van Tarkovsky; of ook aan  Aguirre, the Wrath of God, van Werner Herzog. In beide vindt een spirituele tocht plaats, met destructieve aspecten.  

Duitse poster Aguire, Werner Herzog, 1972.

De openingsscène geeft al perfect het voorrecht en de minachting weer die kenmerkend zijn voor de kolonisator: de jonge priester Lucas (Elliott Crosset Hove) wordt eind 19e eeuw erop uitgestuurd om een ​​parochie over te nemen in het afgelegen IJsland (toen een Deense kolonie). Zijn gulzig-etende, weinig spirituele meerdere vertelt hem dat IJsland zo'n beetje de hel op aarde is, maar dat alles goed komt zolang hij zich aanpast aan de omstandigheden waarmee IJslanders worden geconfronteerd - iets dat veel gemakkelijker gezegd dan gedaan is.

Opmerkelijk is, data Lucas fotografeert, met glasplaten. Zijn bagage bestaat grotendeels uit spullen als camera en ontwikkelmateriaal.
Maar vanaf het begin is wel duidelijk dat Lucas niet geschikt is voor zijn opdracht. Lucas is niet-geïnformeerd, onervaren en belachelijk trots; hij is paranoïde en wordt door iedereen bedreigd. Ook is hij ervan overtuigd dat iedereen die IJslands spreekt, hem kleineert. De grootste bedreiging in de ogen van Lucas is echter zijn gids Ragnar (Ingvar Sigurðsson), die net zo gewend is aan de ruige omgeving als Lucas er slecht op is toegerust.

De tegenpool van Lucas, Ragnar. 

Aan het slot verandert hun relatie in haar tegendeel: 

Ragnar vraagt om vergiffenis, Lucas doodt hem. 

Gevecht tussen Lucas en Ragnar.

Hun relatie verandert al snel in een felle, gevaarlijke strijd om de macht, tussen kolonisator en gekoloniseerde, de hooghartige mens tegenover de geharde boer. De nutteloze maar officieel benoemde priester/intellectueel is een hoofdbestanddeel van de IJslandse literatuur en film (zie de beste romans van Halldór Laxness), maar zelden is het type zo vernietigend bekritiseerd.

Twee zusjes op de eindbestemming van Lucas. 

Pálmason voegt in verschillende scènes ook een heel ander element toe, als we lichamen van dieren en mensen in de loop van de tijd zien vergaan. Deze scènes suggereren verlies en gemeenschap, en onderstrepen dat het niet alleen andere mensen zijn die Lucas niet kan doorgronden - hij is ook blind voor de grotere spirituele kwesties (leven en dood, AdW?) die hij moet duiden.

Op de plaatjes rechts is (moeilijk) te zien hoe het paardenlijf in de loop van de tijd vergaat. Het gaat om het paard van Lucas, en Ragnar bekent dat hij het gedood heeft. 

Het landschap vooral is onverbiddelijk tegenover Lucas. Er zijn prachtige beelden van in deze film! 
“Waarom ben je niet gewoon per schip gekomen?”, vraagt een boer de Deense priester die over land van de IJslandse oostkust naar zijn afgelegen dorpje in het westen van het eiland reisde. “Ik wilde het landschap zien, de mensen ontmoeten”, antwoordt de priester zwakjes.

De parochiekerk die Lucas bouwt. 

Het was een grove misvatting, zoveel heeft Godland tegen die tijd al grondig duidelijk gemaakt. Het landschap is hard, wreed, dodelijk. Een vriend tijdens de tocht kwam om het leven, we zien ook zijn lijk weer tevoorschijn komen van onder water en ijs. 

Mensen kwam de priester amper tegen. De weinige IJslanders die hij wel trof onderweg, waren weinig verwelkomend, op z’n best nors of nurks en vaker ronduit vijandig. Dat herhaalt zich in het dorpje waar de priester door zijn kerk heen is gezonden om een parochie te stichten.

Foto van deze site.

 “Het is hier verschrikkelijk mooi”, zegt priester Lucas (Elliott Crosset Hove) over het IJslandse landschap. “Ja, het is hier verschrikkelijk én het is hier mooi”, beaamt dorpeling Ragnar (Ingvar Sigurðsson).

Ragnar

Die dubbelzinnigheid is zo’n beetje de essentie van de film. Dat wordt een stuk beter weerspiegeld in de twee oorspronkelijke titels van de film – het Deense Vanskabte land (‘misvormd land’) en het IJslandse Volaða land (‘miserabel land’). Godland is in feite een vreemde titel voor een film waarin weliswaar een priester centraal staat, maar God in geen velden of wegen te bekennen lijkt. Wat dat betreft is het tekenend dat de fotocamera die de priester meesleept, de overtocht een stuk beter doorstaat dan het immense houten kruis dat meegetorst wordt.

Een van de twee zusjes, 

Voordat die twee titels in beeld komen – los van elkaar, onderbroken door de bootreis van de priester – heeft Pálmason zijn film geïntroduceerd als zijnde geïnspireerd op zeven teruggevonden foto’s die in de late negentiende eeuw door een Deense priester van de IJslandse westkust zouden zijn gemaakt. Die waarheidsclaim heeft de regisseur in interviews vervolgens herhaaldelijk ontkracht; de openingstekst lijkt er vooral te zijn zodat je als kijker niet te veel vraagtekens zet bij het feit dat die priester überhaupt met die camera loopt te zeulen.

Het meegesjouwde kruis wordt op de kerk geplant. 

Intussen blijkt de priester tot moord in staat. 

Want die camera is de essentie. Pas door het oog van dat apparaat vindt Lucas een vorm van schoonheid in het landschap en de mensen die hem uitspuwen, vernederen, vermorzelen. Schoonheid en wreedheid tegelijk, dat is het fundament van Pálmasons film. Met deze derde film toont die zich een maker die zijn eigenzinnige signatuur steeds scherper weet te vatten. In de overdonderende beelden, in de ademende geluidsband, maar vooral in het volstrekt eigen ritme van zijn films – traag en stuwend tegelijk.

Trailer

Mooi zijn te zien hier: de dode lichamen die vergaan in de openlucht; het kruis dat meegedragen wordt; het prachtige landschap, o.a. een vulkaanuitbarsting. 

Eugen Drewermann, interview door Stevo Akkerman, Trouw bijlage zaterdag 22 april 2023.

 

Eugen Drewermann, geboren 1940. 

Met het interview van Stevo Akkerman met Eugen Drewermann van zaterdag 22 april jongstleden ben ik weer helemaal terug in de tijd: de jaren negentig. Het was een tijd dat ik op zoek was naar zingeving, en ik vond die bij Drewermann. 

Als geestelijke gids ben ik hem sindsdien uit het oog verloren, er kwamen anderen voor in de plaats, Meister Eckhart, Rilke, André van der Braak. 

Maar Drewermanns boeken staan nog wel in mijn kast. 

En nu dit mooie interview van Stevo Akkerman met Drewermann,,,, Wat geweldig, ik ben óók fan van Akkerman, dus die twee tezamen... 

Stevo Akkerman

Ik licht een paar puntjes uit het interview:

Dat Drewermann al op 15-jarige leeftijd Kierkegaard las. Kierkegaard, nog zo'n leidsman voor mij. 

Drewermann was weliswaar een katholiek priester, maar hij was geheel en al vrij in zijn opvattingen. Zo was hij er al zeer jong van overtuigd, dat de oplopende kosten van herbewapening in Duitsland niet strookten met het gebod: Gij zult niet doden. En al evenmin met de verdeling van de rijkdom over de wereld: hoe kun je zo veel geld in wapens steken, terwijl zo veel mensen op de aarde in honger en armoede leven... 

Drewermann schijnt overtuigd pacifist te zijn. Tegenwoordig is dat een heel lastig standpunt, met de oorlog in Oekraïne. Het argument vóór geweld is, dat een volk, de Oekraïners, zich niet hoeven te laten afslachten door 'het wilde beest' dat Poetin is. Ik ben het daar van harte mee eens. 

Foto Trouw, 'de koude adem van de Russische beer.'\

Tegelijk opent Drewermann een ander gezichtspunt: al gedurende de hele geschiedenis van de mensheid 'regeert de angst.' Dat maakt dat we al vanaf het prille begin een pijl beantwoordden met een pijl. 

Laatst (vertaalde) boek van Drewermann; verschijnt op 3 juli 2023.

Drewermann stelt daar tegenover, dat je de ander niet moet veroordelen, maar tot begrip van hem moet zien te komen. Ik leg het nu erg kort, te kort, uit, ik ben overtuigd dat Drewermann veel meer diepte aan kan geven aan dit standpunt. Wat mij aansprak, was dat hij niet overtuigd is, dat Poetin alleen maar het kwaad is, en het westen of Oekraïne alleen maar het goed. Er is wel wat meer over te zeggen. Veiligheid, betoogt hij, bestaat pas werkelijk, als we de ander het gevoel van veiligheid kunnen geven. 

Soren Kierkegaard

Drewermann gelooft in een persoonlijke God. Hij gelooft ook in Jezus, en dat Jezus van ons een radicaal standpunt vroeg. 

Dat laatste maakt me wat onrustig, 'Ik wil de boodschap van Jezus als absoluut zien. De man heeft gelijk. Voor hemzelf was het ook een kwestie van zijn of niet-zijn, zo zwaar weegt het.'

Voorlaatste boek, verschenen in september 2022.

De bijbel ziet hij niet als een geschiedkundig verhaal, het gaat niet om de feiten:

'Eigenlijk gaat het om de ontdekking van de poëzie. De Bijbel beat alle mogelijk literaire genres: sprookjes, legendes, mythen, sagen. Daarmee spreken verhalen over wat waarheid is. Goethes Faust is onhistorisch, of Faust ooit bestaan heeft is twijfelachtig, maar het verhaal vertelt waarheid over het menselijk leven. Historisch of niet, dat is waar het om gaat. Zo is het met de Bijbel ook, die is godzijdank geen historisch verslag, maar een richtingwijzer om onze eigen geschiedenis te kunnen veranderen.'

Faust en Mephistoles, schilderij van Anton Kaulbach

Ooit raakt Drewermann in wanhoop, toen hij met menselijk leed werd geconfronteerd dat hij niet met de kerkelijke leerstelligheden kon oplossen. Evenmin bracht de psychoanalyse uitkomst, omdat die de kerk en alles wat daarmee te maken heeft als een waan bestempelde. Hij vond toen uitkomst bij Dostojevski: ''Hij liet me zien hoe ik de Bijbelse geschiedenissen moest lezen, recht doende aan de kerk en aan de psychoanalyse."

Fjodor Dostojevski

'Alles wat ons ontregelt is angst, zegt Drewermann, . 

Freud verklaart dat psychisch. HIj vervolgt: 

'Men kan het kwaad niet bevechten, dat is mijn vaste overtuiging. We moeten begrijpen wat er misloopt, met als doel hulp te kunnen bieden.'

En als slotzin noem ik: 

'De vraag is niet hoe lang we leven, maar hoe goed we leven. Dat zie je bij Socrates, bij Gandhi, bij Jezus; voorbeelden die mij lief zijn. 

Buste Socrates, Louvre. 

Drie zusters, (Kiz kardesler), Emin Alper, 2019.

Filmposter.

Uit: De Filmkrant: 

"Een verre echo van Tsjechov klinkt in een arm bergdorp in Anatolië, waar drie zussen dromen van de grote wereld.

Besleme, zo heet een antieke Turkse traditie waarbij een meisje uit een arm gezin wordt ondergebracht bij een welgestelde familie. Het gebruik is minder nobel dan het lijkt, want ze mag dan pleegdochter worden genoemd, ze moet wel werken als hulp in de huishouding. En als het niet lekker loopt stuur je haar gewoon weer terug. Dat overkomt de drie zussen in A Tale of Three Sisters (Kiz kardesler), een drama over claustrofobische verhoudingen. De film van de Turkse regisseur-­scenarist Emin Alper werd eerder dit jaar geselecteerd voor de Berlijnse competitie en onderscheiden op de filmfestivals van Sarajevo en Istanbul en op World Cinema Amsterdam."

Emin Alper, geboren 1973

"Het in fraaie widescreenbeelden gevangen bergdorp lijkt idyllisch, maar de benauwende rotswanden die je moet passeren om er te komen suggereren iets anders. Je ziet dat er warme gevoelens zijn binnen het noodgedwongen herenigde gezin van alleenstaande vader en dochters, maar toch loopt bijna elk samenzijn uit op botsingen en verwijten. Vernedering geef je door, zoals Alper duidelijk maakt met veelzeggende, maar vooral in de eerste helft wat statisch geënsceneerde dialogen."

Havva keert huiswaarts; hiermee begint de film. 

De auto waarin ze zit slingert zich over een enge, smalle bergweg. De beelden van de bergen imponeren.

"De jongste van de drie is de goedwillende Havva, overbodig geworden voor haar ‘pleegouders’ omdat hun eigen kind waar ze op moest passen is overleden. Vanuit de stad terug in haar dorp omhelst ze haar oudste zus Reyhan. Die was al eerder teruggestuurd omdat ze zwanger werd. Schande! Waarop haar vader haar uithuwelijkte aan een schaapherder die door niemand voor vol wordt aangezien en hier misschien wel de meest tragische figuur is. De mislukking van de besleme is compleet als ook de opstandige Nurhan tegen haar zin terugkeert."

Boven de jongste, Avva, midden de oudste Reyhan, onder de middelste, Nurha. 

"Net als in Tsjechovs Drie zusters, waar Alper zich mede door liet inspireren, blijven de meiden dromen van de grote wereld. Overigens is het als karakterstudie niet heel breed uitgewerkt, eerder lijkt het Alper te gaan om verstarde patriarchale verhoudingen en de onmacht daar uit te breken. Zie het wanhopige geslijm met de pleegvader uit de stad die zich op raki laat fêteren.

Of de maker met dit alles ook een commentaar op de huidige Turkse samenleving wil geven kan ik moeilijk inschatten. Het oogt meer als een tijdloze fabel over de menselijke conditie. Alper filmt het stijlvol, nuchter met hier en daar een lichte toets, maar verder betrekkelijk conventioneel. Inclusief de tragische wending als opmaat naar een bijna aandoenlijke slotnoot. Soms is er even een magisch-realistisch element, maar zonder veel invloed op het geheel. De mooiste vondst is de rondzwervende vrouw die lachend een uitdagende koprol maakt. Zo ver durft de film zelf niet te gaan."

Trailer

Mijn persoonlijke commentaar: 

De film was een beetje lastig te volgen, omdat je midden in de situatie werd geplaatst. Het werd in de loop van het verhaal wel duidelijk wat de samenhang was, maar ook niet helemaal. 

Het was dus opletten geblazen. 

De film was ondanks dat spannend, er gebeurde nog wel het één en ander waarvan ik schrok... 

Qua psychologie was het gruwelijk te merken hoe de domheid regeerde. Sorry: gewoon domme mannen hadden het voor het zeggen. De vrouwen regeerden in hun eigen binnenkamer, maar helaas liep dat toch zeer verkeerd voor hen af. 

Overigens ook voor de één van de mannen.... 

En wat een armoede....