Een Goede Nachtrust, Peter Buurman, 2020.

Boekomslag

Een aardig boek. Anders dan anders, ik vond het wat cabaratesk. Vooral in de eerste helft van het boek schoot ik een paar keer in de lach, het verraste me. Helemaal toen ik de foto van de schrijver gezien had: dat zo'n 'melkmuil' (sorry, meneer Buurman) mij, oud mens, kon vermaken....

Het ging nogal veel over slapeloosheid, en wat je daarmee aanmoet. Ik vind daarin heel veel herkenning. Bij voorbeeld in deze vaststelling:

'Het was donker en stil. Hij hoefde de exacte tijd ook niet te zien om zeker te weten dat het nacht was en dat hij eigenlijk zou moeten slapen. Wakker worden voelde als een vergissing, een ongelukje.'

De man die hier wakker is geworden, wordt even later gestoord door een luide kanl van de voordeur, en glasgerinkel.

'Een wild dier met gymschoenen aan. (....) Het wilde dier was een enorme rotzooi aan het maken in de woonkamer. Kastdeuren klapten open en dicht, lades werden omgekeerd. De man hoorde spullen kapotvallen waarvan hij vergeten was dat hij ze had. Het leek of het dier iets zocht en geen geduld had het te vinden. Wat kon dat zijn? Hij had niet veel. Kon het ook iets met elkaar te maken hebben? Of was het stom toeval dat hij net vastgebonden in zijn bed lag terwijl een wild dier zijn huis kwam vernielen? De man wenste dat hij een telefoon had. Hij had nooit de behoefte gevoeld om te bellen of gebeld te worden, maar nu was een telefoon toch goed van pas gekomen. Hij had de politie kunnen bellen en zeggen: ‘Goedenavond politie, een wild dier is mijn huis aan het vernielen. Twee agenten alstublieft.’

Dit zijn de eerste twee personages van het boek, een oude man en een inbreker. Die inbreker blijkt helmaal niet zo'n wild beest te zijn: hij ontdoet de oude man liefdevol van een paar denkbeeldige touwen die hem aan het bed gekluisterd hielden. 

De oude man stapt bij de inbrker achterop de scooter, omarmt hem legt zijn hoofd tussen de schouderbladen van de jonge inbreker.... en rijden samen de nacht in.

Een aardig YouTubefilmpje, dat zich een trailer bij het boek noemt...

Van MidnightStarCat

Ze komen bij een shoarmatent, waar ook weer een interessante observatie staat: Id (die naam is natuurlijk niet toevallig) voelt zich ook al vastzitten in het leven als de oude man in bed:
"Dit ben ik, dacht Id terwijl hij naar het stuk vlees keek dat traag ronddraaide in de staande grill. Een homp vlees die langzaam gaar wordt, draaiend om zijn eigen as. Het werkte hypnotiserend als hij er lang genoeg naar keek, dan vergat hij alles om hem [sic] heen."

Een derde personage dient zich aan: Floor, een actrice die (ook weer!) vastzit in een soapserie, en per sé niet losgelaten wordt door haar regisseur, Breen (ook een doorzichtige naam? Brein, het te veel aan denken dat onvrij maakt?) Ze lijdt ook aan slapeloosheid, en zoekt daarvoor de Slaapcoach op. 

Eerlijk gezeggd waren er vanaf hier ongeveer al te veel stukken die mij niet boeiden. Wat deed bij voorbeeld het stuk over de film Intouchables in het verhaal? Achteraf kan ik vaststellen dat ook dat ging over een man die tot bewegingloosheid gedoemd was. Okay, mijn tekort.

Intouchables, film 2011. 

Je kunt dus vaststellen dat het allemaal gaat over mensen die op de een of andere manier niet meer behoorlijk functioneren, en proberen weer in beweging te komen, vloeibaar (creatief) te zijn. 

Het motto van het boek luidt dan ook: 'What is it that allows us the creative freedom in our dreams that we don't have in our waking lives?' (Charlie Kaufman) - Een interessante gedachte die ook door de Slaapcoach wordt uitgesproken. 

De filosofische laag spreekt me ook erg aan; en dan vooral voor de manier waarop: met lichtheid, met humor.  

Hieraan werkte Buurman mee; alsook aan De Speld, waar hij nog steeds redacteur is. 

De recensies verschillen best wel van elkaar. Uit de REACTOR haal ik de volgende informatie: 

'Het verhaal begint sterk, maar weet het wervelend niveau niet de hele rit vast te houden. Hier en daar dreigt Buurman wat te uitleggerig te worden. Zo verklaart hij de metafoor van het imaginair vastgebonden zijn tot tweemaal toe en expliciteert hij ook de idee achter de soap. ‘Als je over de serie begon stak Nino steevast hetzelfde betoog af. “De boodschap, Id,” zei hij dan, zijn stem verheffend. “De boodschap. We zitten allemaal vast, Id. In het dagelijks leven, we zijn gedoemd om daar eindeloos in door te draaien. Dat is ons lot.”

Peter Buurman, 1992.

Redacteur bij De Speld; schreef o.a. mee met Zondag met Lubach. 

Helaas bleef ook ik niet bij mijn aanvankelijke enthousiasme: die verdampte een beetje. Af en toe kwam er nog een glimpje boven van mijn geboeidheid - maar ik vond het verhaal een beetje langdradig worden, en ik wist ook niet meer goed waar het allemaal eigenlijk op aan ging. 

Toch wist Buurman me nu en dan te verrassen met aardige inzichten. Ook aan het eind: vier van de personages treffen elkaar, de Slaapcoach, Floor, de inbrker en de oude man. Hoe dat kan blijft absurdistisch verborgen. dromen ze alle vier? Of  'Is dit de diepere laag?' - zoals de oude man (een schrijver overigens, niet onbelangrijk om nog even te vermelden) zich afvraagt. 

Aan het eind gebeurt er ook iets met Id, dat wat mij betreft vroeg om een verder verloop: hij hangt bloedend over zijn bar, na een val als hij zijn klok vooruit heeft willen zetten naar de zomertijd. Buurman laat ons met deze zwaar gewonde man zitten. 

De om zichzelf heendraaiende bonk vlees, zoals Id zich voelt....

(Foto Omroep West)

Opvallend is de mist die overal optreedt; verder de tijd: alles speelt zich af in de nacht die wordt omgezet  van zomer- naar wintertijd. Eenzaamheid wil ik ook nog speciaal vermelden als thema. 

DE GROENE meldt in zijn recensie nog, dat het boek ondanks al het vastzitten, en de eenzaamheid, een optimistische toon heeft. Ik citeer: 
'Toch is Een goede nachtrust een fraai debuut. Het heeft iets troostends een boek te lezen dat niet genadeloos wijst op onze fundamentele onvermogens, maar juist gaat om de menselijke pogingen ons te verbinden. Het maakt Een goede nachtrust een warme roman, die unheimisch genoeg is om niet wollig of lullig te worden.'

TROUW heeft als oordeel: 'Eerst onstuimig, dan melig'. - Melig vond ik het niet, ik was niet meer zo geboeid. 

Een samenvatting is te vinden op Scholieren.com. De scholier kreeg voor zijn verslag een 7; ik vond het aandoenlijk dat hij/zij zinnen gebruikte met 'hun' als onderwerp.... 

Nootjes: Charlie Kaufman (die van het motto) is de regisseur van onder andere Being John Malkovitch; 

Poster 1999; Kaufman vind ik een goed voorbeeld!

Hiervan is Buurman redacteur.