Trauma is het thema van het jaarlijkse symposium over literatuur en geneeskunde georganiseerd door het Amsterdam UMC. Het vond plaats op 17 juni 2022. Organisatie: Arko Oderwald.
Arko Oderwald, geboren 1953.
Het
programma begon met een lezing door Berber Kapitein.
Berber Kapitein (1976)
kinderarts-intensivist; medisch bioloog; werkzaam bij het Amsterdam
UMC.
De titel van Kapiteins lezing luidt: Een
nooit helende verwonding, Hoe veteranen altijd in oorlog blijven.
Als voorbeeld van haar veteraan noemde zij Travis Bickle, uit de film Taxi Driver van Martin Scorsese uit 1976. 
Wie kent deze scene niet: Are you talking to me?
Travis is getraumatiseerd, al wordt dat nergens expliciet genoemd. Maar zijn nachten zijn vreselijk, hij slaapt niet en lijdt aan hoofdpijnen. Scorsese zoemt in op het bruisen van een hoofdpijntablet, dat Kapitein herinnert aan de regen in Vietnam.
Er is een ander belangrijk kenmerk van zijn trauma: hij kan niet praten met zijn omgeving. Zijn collega praat op hem in, maar je ziet dat hij Travis niet bereikt. Scorsese zoemt op een gegeven moment in op een bruistablet van Travis - het klinkt als het ruisen van de regen in Vietnam. Travis is verslavingsgevoelig: ook een kenmerk van trauma-lijders: om de pijn te verdoven.
Kapitein vertelt ook over Roméo Dallaire, die het boek schreef Shake hands with the devil, vertaald als: Oog in oog met de duivel. Dallaire vertelt van de gruwelijke geschiedenis die hij meemaakte in Rwanda. Hij leed verschrikkelijk onder wat hij daar meemaakte, terwijl hij uit alle macht probeerde het bloedvergieten te stoppen. Hij deed later meerdere zelfmoordpogingen. 
Het boek; het is ook verfilmd.
Roméo Dallaire (1946); Canadees senator, humanitair werker, schrijver en generaal buiten dienst.
Hij is met name bekend als de commandant van de VN-missie in Rwanda, UNAMIR, ten tijde van de Rwandese Genocide, van 1993-1994.
Boekenweekessay van 2021.
Therapie voor mensen met oorlogstrauma's is niet eenvoudig, Tegenwoordig is er EMDR.
Van: DEZE SITE.
EMDR staat voor: Eye Movement Desensitization and Reprocessing. Het is een therapie voor mensen die last blijven houden van de gevolgen van een schokkende ervaring, zoals een ongeval, seksueel geweld of een geweldsincident. Peer support + pillen werken goed. Onder peer support wordt verstaan: Professionele ondersteuning na incident of calamiteit
Moreel letsel is een nieuwe term voor VN-gezanten. 'Verwonding aan de ziel', wordt ook gebezigd. Het woord 'trauma' is inmiddels erg aan inflatie onderhevig, bijna alles wordt een trauma genoemd.
Hierna werden gedichten voorgelezen. Ik was vooral gecharmeerd van het gedicht Kunstvoetganger, van Rik Dereeper;
Hierna werden gedichten voorgelezen. Ik was vooral gecharmeerd van het gedicht Kunstvoetganger, van Rik Dereeper;
Ik citeer hieruit:
"Wat had hij het diepste in haar geschapen? Hartzeer. Niet te zien, als overzeese krijtrotsen, als ademloze zomerwind, als vader."
Dereeper zou later die middag bekend worden gemaakt als winnaar van de tweede prijs van de poëziewedstrijd.
De volgende lezing was van Dorly Deeg, getiteld: Van ouder op kind. De voortplanting
van onverwerkte trauma’s
Dorothy Joan Hardy (Dorly) Deeg (1950) is hoogleraar emeritus aan de Vrije Universiteit Amsterdam.
Vakgebied: epidemiologie van de veroudering.
Zij bespreekt de boeken Mijn Vaders Hand, van Bart Chabot, en De Dochter, van Jessica Durlacher.
Beide boeken gaan over secundaire traumatisering.
Opmerkelijk in dit boek is, hoe het trauma van vader op zoon Chabot is overgegaan, zonder dat dat heel expliciet gebeurde, Vader Chabot sloeg Bart, Bart wilde hem nooit meer zien, en zag hem ook meer dan 40 jaar niet - ook niet bij het sterfbed en de dood van Pa. Van zijn zus hoorde hij van zijn vaders angsten, na de onderduik in de oorlog.
Zonder dat hij hiervan wist, had Bart een enge ervaring inde Bavokerk te Haarlem: de grafstenen leken te bewegen, alsof er iemand uit wilde. Merkwaardige overeenkomst met de angsten van zijn vader!
Boekomslag Jessica Durlacher.
Boek van de vader van Jessica.
Verschil met secundaire is die van directe en indirecte overdracht. Indirecte komt vaker voor, ouder reageert bv niet adequaat. Kan leiden tot lichamelijke en geestelijke verwaarlozing.
Bart Chabot schreef Mijn Vaders Hand vanuit het perspectief van de jeugd. Hart-ritme schreef hij later, vanuit het perspectief van zijn volwassen leven,
Bij Jessica Durlacher komt haar hoofdpersoon, Max Lipschitz/, over zijn trauma heen; durft, of kán, over zijn eigen schaduw heen te springen.
Dorly Deeg trekt een vergelijking met een bundel van Ellen Deckwitz. Een recensent citeert uit die bundel: Ik stam af van een overlever van Ellen Deckwitz. De bundel heet Hogere Natuurkunde.
In de dichtbundel over haar familie, laat Ellen Deckwitz zien hoe de trauma's die haar grootouders opliepen in Indië doorwerken op volgende generaties. 'Je moet leren verdragen wat er in je zit."
[Een Indische oma vertelt haar kleinkind wél wat er allemaal is gebeurd. In plaats van 'Indisch te zwijgen.' Zo weet ze te overleven.]
0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0
De volgende lezing is van Arko Oderwald, medisch filosoof. De titel van de lezing is Ik schilder mijn pijn, en betreft de vraag: hoe verwerkte Frida Kahlo haar trauma.
Oderwald vermeldt twee boeken en een film over Kahlo. Van Caroline Bernard: Frida Kahlo en de kleuren van het leven; en van Slavenka Drakulic Frida's Pijn.
Dit boek beoordeelt Arko als niet zo goed; neemt het standpunt in van een buitenstaander, gedachten blijven onbekend.
.jpg)
Dit tweede boek noemt hij literatuurtechnisch wél interessant; de schrijfster probeert woorden te vinden voor het woordeloze. Zo kom je de gedachten van Kahlo te weten - uiteraard fictief, maar interessant.
Poster en plaatjes uit de film Viva la Vida
Hollywood-achtig, vindt Oderwald. .
Het mooie van Kahlo is juist, dat ze zich terugvecht, en trauma's overwint, zelfs zonder de steun van haar moeder. Dat komt enkel in het boek van Drakulic tot uiting. Haar trauma's maakt ze tot kunst: haar miskramen, de ontrouw van Diego.
Drakulic schreef een biografische roman, een genre dat ook bij voorbeeld Arthur Japin beoefende, in zijn boek Een schitterend gebrek, over Casanova.
.webp)
'the body keeps the score''
Enkele achtergrondwerken over trauma's.
Over Kahlo vertelt Oderwald, dat zij zich terugvocht. Ze droeg lange jurken om te verbergen dat haar been geamputeerd was. Ze hertrouwde met Diego, maar deelde in haar tweede huwelijk het bed niet meer met hem. De miskramen worden artistiek uitgebeeld. 0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0
Over het trauma van een kunstschilder. Maris Coppoolse, die op jonge leeftijd een misdaad beging. Hoe verwerkte hij dit trauma?
Het laatste onderdeel van het Symposium was een interview met Oek de Jong, over zijn roman Zwarte Schuur.
Ook zijn hoofdpersoon groeit over een trauma heen. Hij maakt de verbinding opnieuw met zichzelf, door middel van yoga, theater, een palet aan therapieën. Je zou het ook een huwelijksroman kunnen noemen. Hij vecht zich door crises heen. 
Oek de Jong, foto De Groene.
De Jong vermeldt, dat hij niet een hoofdfiguur gecreëerd heeft als een samenraapsel van Psychiatrische Handboek-eigenschappen, behoren bij het verschijnsel trauma. Hij heeft een specifieke belangstelling voor schilders. Hij trekt vergelijkingen met Mathilde Willink en Marilyn Monroe. Beiden zijn geen stabiele persoonlijkheden. 
Over de twee vrouwen schreef hij in dit essay, 2021.
0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0
Om te onthouden:
In de pauze sprak ik nog even met Kristien Hemmerechts. Zij liet mij het volgende boek zien:
In de pauze sprak ik nog even met Kristien Hemmerechts. Zij liet mij het volgende boek zien:
Slobodan Snajder
De reparatie van de wereld
'De wereld gaat niet met een klap, maar zachtjes jankend ten onder.'
Geen opmerkingen:
Een reactie posten