De stille dood, Volker Kutscher - 2009.

Boekomslag.

Ik had nog nooit van Volker Kutscher gehoord, maar maakte kennis met hem via een Klein verslag van Wim Boevink in de Trouw.

Wim Boevink; schrijft mooie, poëtische stukjes onder de titel Klein Verslag, achterop de Trouw

Boevink vertelde dat Kutscher zijn boeken liet spelen in de twintiger jaren van de twintigste eeuw in Berlijn. Hij schreef er zelfs twee dagen achtereen over. De aanleiding voor Boevink om over hem te schrijven was het verschijnen van het geïllustreerde boekje Moabit. 

Volker Kutscher

Het leuke van het schrijven van een detective of politieroman in die periode, is dat je allerlei dingen in je verhaal kunt mengen die nog steeds interessant zijn: de politiek uit die jaren - opkomend nazisme, Hitler, de strijd tussen nazi's en communisten, het andere straatbeeld van Berlijn, een ander cultureel leven (in casu stomme films, versus het opkomen van de sprekende film) enzovoorts. 

Ik citeer een stukje uit Wim Boevink:
De dagen buigen door, zwaar en traag als lood. Zo'n zin zou ik graag schrijven in deze donkerte, maar ik leen hem van de Duitse Krimi-auteur Volker Kutscher.
Ik geloof niet dat Kutscher bij ons grote bekendheid geniet maar in Duitsland is hij geprezen om zijn thrillerserie rond de Keulse commissaris Gereon Rath, een reeks die hij heeft gesitueerd in de jaren twintig: de tijd van de Weimar-Republiek en de opkomst van het nationaal-socialisme.
Zijn eerste boek in de serie heette 'Der nasse Fisch' (2007) en dat vormt nu de basis voor de groots opgezette en door Tom Tykwer geregisseerde televisieserie 'Berlin Babylon', die in Nederland te zien is via de betaalzender Videoland.

(....)
Maar meer nog dan door het verhaal ben ik gefascineerd door de weergave van de stemming van die dagen, van de herwaardering van dit tijdsgewricht. (....)
Berlijn kolkte. Het was de tijd van Otto Dix, Christopher Isherwood, Kurt Weil en Marlene Dietrich. De eerste mei was er een veldslag tussen communisten, socialisten en politie, met tientallen doden, in de nachtclubs werd in zalen en op podia vurig gedanst en gezongen door dames in bananenrokjes en met afgeplakte tepels, cocaïne en andere genotsmiddelen gingen in grote hoeveelheden om, en intussen broeide de nationaal-socialistische beweging. Aschinger zou later het bier leveren voor de Rijkspartijdagen. Het was een dansen op een vulkaan.
Onze commissaris loopt in die wereld rond, als een van vele mannen getraumatiseerd door de loopgravenoorlog van '14-'18 - bij spanningen gaat zijn hele lijf trillen.
Einde citaat.

In het boek De stille dood zijn de volgende historische figuren verwerkt:

Horst Wessel, 1929. Martelaar van de nazi's, hij werd vermoord door aanhangers van de KPD, de Kommunistische Partei Deutschlands. 

Konrad Adenauer, 1876-1967; de vraag speelt, of de Ford-fabrieken verplaatst zullen worden van Berlijn naar Keulen. 

Veel van de figuren komen terug in de andere Gereon Rath-boeken, Wie dat zijn, is bijvoorbeeld te lezen op de Gereon Rath-webiste, zie de link:Vaste spelers in de serie. Ik haalde daar ook de foto's uit die tijd vandaan, zie hieronder:Berlijn in 1930:

Tom Tykwer, regisseur van de peperdure serie Berlin Baby;on, uitgekomen in 2017, te zien via Videoland. Er volgen nu ter illustratie wat foto's uit die serie.

Deze foto met name moet het 'dansen op de vulkaan' demonstreren.

Ik ga nu eindelijk naar een korte beschrijving van De stille dood:

Een aantal actrices vindt de dood in dit boek, het is niet duidelijk wie de moordenaar is. De hoofdstukken met inspecteur Gereon Rath worden afgewisseld met raadselachtige hoofdstukken, van iemand die lijdt aan suikerziekte, en die nog altijd de naweeën ondervindt van de behandeling van zijn moeder. Hij filmt mensen die hij voor zijn ogen ziet sterven. 

Gereon loopt ten slotte aan het einde van het boe kzelf in de val van de moordenaar, het wordt daardoor echt even flink spannend. Gelukkig ontkomt hij, zodat hij in het volgende boek de hoofdrol weer kan krijgen,  De titel 'de stille dood' heeft alles te maken met de stomme film, en de overgangstijd waarin we ons bevinden. Het is onzeker of het succes van de stomme film geëvenaard zal worden door de sprekende film. 

Gereon Rath is een eigenzinnig soort inspecteur. Hij ligt herhaaldelijk in de clinch met zijn directe superieur, Wilhelm Böhm, bijgenaamd de Bulldog, die hem van de zaak afhaalt als hij niet doet wat hij als chef wil. Daarentegen heeft De Boeddha, Ernst Gennat, die nog weer een trapje hoger staat in de hiërarchie, weer sympathie voor Einzelgänger Rath - al straft hij hem wel voor het niet samenwerken met Böhm. Rath heeft een liefdesverhouding met Charly, en een moeizame relatie met een overheersende vader, Engelbert Rath. Deze is hoofdinspecteur, en omdat hij nogal veel invloed heeft op de carrièrekansen van zijn zoon, volgt Gereon toch maar de adviezen van Pa op. Verder zijn Erika Voss en Magnus Schwartz vaste figuren aan het hoofdbureau nabij Alexanderplats, de Burcht genaamd. 

Der Burg, Polizeipresidium Berlin; oude ansichtkaart. In 1933 betrok de Gestapo het gebouw. In WO-II leed het zware schade. Op deze plek staat tegenwoordig het winkelcentrum Alexa.

Alexa

Trailer Berlin-Baby;on

Stukje uit het Hörbuch Der stumme Tod. 

Ik meld nog, dat het boek precies in dagen is opgedeeld: te beginnen met vrijdag 28 februari 1930, tot en met vrijdag 14 maart 1930.

Ook de motto's verdienen nog vermelding:

Het orgaan van de zangeres kwam heel goed en in alle registers onberispelijk uit de luidspreker; enkele eigenaardigheden van haar stem, die voor de geluidsfilm weinig geschikt zijn, zijn ongetwijfeld te corrigeren. - 

Film-Kurier, 1929.

Staat de geluidsfilm ten dienste van het onbezielde? Waarde luisteraars, in wiens dienst hij staat, bepalen alleen wijzelf. - 

Fritz von Unruh (1929)

En voor degenen die het boek gelezen hebben, is wel duidelijk waarom ik dit plaatje hier plaats.