.jpg)
Boekomslag
Hiroko Oyamada
Ik vond het lezen van dit boek een heel vervreemdende ervaring. Je leest voortdurend heel concrete dingen, allerlei handelingen die er in een kantoor worden uitgevoerd, zodanig dat het van een dodelijke saaiheid is... Tegelijk is er méér aan de hand dan alleen werk-aanwijzingen of - protocollen. Dat maakt toch dat je doorleest. Waar zit de verrassing? Waar verbergt zich iets?
De fabriek, het werkterrein, is van een idioot grote omvang. Het werk dat gedaan wordt lijkt nutteloos. Er zijn drie personen, respectievelijk Furufue, Yoshiko en Yoshiko's broer. De een doet niets anders dan de hele dag papieren in de papierversnipperaar gooien; een tweede corrigeert teksten - maar we komen niet te weten wat dat precies inhoudt, op drie uitzonderingen na, zie verderop.; een derde doet onderzoek naar mossen om er daken mee te bedekken. Het vertelperspectief wisselt steeds tussen deze personen, maar die afwisselingen worden nergens door gemarkeerd. In de ene alinea zit je bij de afvalbakken, de volgende keer kijk je mee met de corrector.
Er zijn vreemde dieren in en rond de fabriek; aanvankelijk denk je 'dat kan best,' gaandeweg komen er absurde dingen aan het licht. Zo lezen we over nutria's, grote fabrieksaalscholvers, wasmachinehagedissen. De verhalen over deze dieren komen uit de map die de corrector onderhanden heeft. Het kunnen scripties zijn, of zoiets. - Maar verderop loopt een van de hoofdpersonen toch buiten en bekijkt de fabrieksaalscholvers.
Ook loopt er een vreemd wezen rond, Boskabouter Broektrekker, die mensen de broek naar beneden trekt. Hij wordt nergens ten tonele gevoerd, hij speelt alleen als dreiging op de achtergrond.
Alles wat een dorp of stad nodig heeft, bevindt zich ook in de fabriek. Er loopt een rivier doorheen, en een grote brug loopt van noord naar zuid. Er zijn restaurants 'als de hoofdpersonen daar gaan eten wordt uitgebreid beschreven welk gerechten ze nuttigen - kan mij wat schelen, maar dat geldt voor zoveel van dit boek. Ja, je kunt zeggen dat de fabriek allesomvattend is: binnen de grenzen bevinden zich meerdere restaurants (zoals al genoemd), een kapper, een postkantoor, een reisbureau en een heiligdom met een priester. Het bedrijf is een universum op zich, en elk gezin dat in de aangrenzende stad woont, is erbij betrokken: Yoshiko, die als shredder werkt, vertelt ons dat 'iedereen minstens één familielid heeft dat voor de fabriek werkt'.
Tijdens het lezen ontkom je er niet aan, je moet voortdurend aan Kafka denken. Merkwaardig en opmerkelijk is het ook, dat het boek eindigt met de verandering van één van de personages in zo'n zwarte fabrieksaalscholver. Denk aan Die Verwandlung. 
"Als Gregor Samsa eines Morgens aus unruhigen Träumen erwachte, fand er sich in seinem Bett zu einem ungeheueren Ungeziefer verwandelt."
De saaiheid die het boek ademt is natuurlijk veelzeggend. Niemand snapt wat het belang is van wat hij doet, niemand weet ook eigenlijk wat voor product de fabriek aflevert. Waarom moet ik nadenken of iemand in vaste dienst is of niet? Dat zijn wel de dingen waar je je in het gewone leven druk over maakt, maar waarvan je zou zeggen dat ze in een boek niet zo van belang zijn. Hier juist wel!
Op een bepaald moment in het boek is de kantoortuin ingedeeld in cellen, allemaal scheidingswandjes.
De man van de mossen kaart op een gegeven moment aan dat zijn werk geen zin heeft. Citaat:
'Nou ja, het werk gaat maar niet vooruit, dus tenzij de Fabriek beslist hoe het nu verder moet, zit ik muurvast.
''Maak je geen zorgen, Furufue, ga gewoon door in je eigen tempo, dat volstaat. Hoeveel maanden of jaren het ook duurt, geen probleem.'
'Ik weet echt niet hoeveel jaren het zal vergen. Zoals de zaken er nu voorstaan, blijven de daken en muren kaal.'
Hiroko zelf noemt als invloeden op haar werk Franz Kafka en Mario Vargas Llosa.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten