A EN Ω, Ida Gerhardt - 1980.

Ida Gerhardt (1905-1997),

Nederlands dichteres; 

foto 1968, bij de uitreiking van de Martinus Nijhoffprijs.

Ik geef hier eerst de tekst van het gedicht, plus een stukje van het commentaar; van: DEZE SITE: 

A EN Ω

(Lucas II 49)

Het mooiste werk: Grieks in het eerste jaar.
Het Griekse alfabet staat op het bord.
‘Kijk, kinderen, Ψ: dat is een kandelaar.
Maak dat de Omega gaaf getrokken wordt.’

Behoed dit eerst beginnen voor gevaar;
dat niet het werk, nauwelijks ontkiemd, verdort.
-Zie, als het buiten vroege lente wordt,
liggen de kleine Griekse bijbels klaar.

Pasen: een jongen leest met heldere stem
van Jezus, twaalf jaar, in Jeruzalem;
en hoe hij voor de Schriftgeleerden las.

En elk kind in de luisterende klas
Begrijpt het vragend: ‘Wist gij niet?’ van Hem,
die in de dingen van zijn Vader was.

(Ida Gerhardt, Sonnetten van een leraar)

"Een van de aardigheden van dit gedicht is dat het begint met een uitleg van de letters Ψ en Ω, terwijl dat letters zijn die je helemaal niet nodig om de passage uit de bijbel te lezen die de jongen verderop voorleest. Ze (de kinderen) hebben het niet nodig, omdat ze Jezus al van nature begrijpen."

0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0

Mijn eigen commentaar op Gerhardts gedicht: : 

Ik vond dit gedicht in de prachtige bundel Ik blijf van hem dromen. 

Er wordt in dit gedicht naar twee bijbelplaatsen verwezen. De titel A EN Ω, refereert aan 'Ik ben de Alfa en de Omega' zoals die staat in de Openbaringen van Johannes, 1:8-10.

Meester van de Rotterdamse Johannes op Patmos.

Geschilderd laatste kwart 15de eeuw (1475 - 1499)

Johannes zou op Patmos de Boeken van de Openbaring geopenbaard gekregen hebben. 

De ander refereert aan de Lucaspassage, waarin wordt verteld hoe de 12-jarige Jezus een tijdje kwijt was, tot Zijn ongeruste ouders hem vonden in de tempel. Er staat dan in de Griekse tekst: 

Καὶ εἴπεν πρὸς αὐτούς, Tί ὅτι ἐζητεῖτέ με; Οὐκ ᾒδειτε ὅτι ἐν τοῖς τοῦ πατρός μου δεῖ εἴναί με.

Vertaald:

Maar hij zei tegen hen: waarom hebt u naar me gezocht? Wist u niet dat ik in het huis van mijn Vader moest zijn?

De geciteerde zin is de eerste keer dat Jezus spreekt in het evangelie volgens Lucas, en het wordt gezien als een aanwijzing dat Hij als kind al een nauwere band had met Zijn hemelse Vader dan met Zijn ouders.

Ik bleef nogal hangen op die letter psi, de Ψ, die omgekeerde kandelaar. Wat had die met het geheel te maken?  

Uit de diverse commentaren leidde ik de aannemelijke verklaring af - die ook geheel strookt met de tekst - dat wij ouders, leraren, kinderen niet moeten laten verdorren met te veel technische, of rationele kennis. Zoals: hoe schrijf ik die lastige Griekse letter. Kinderen zijn van nature dichter verbonden met Jezus en zijn leer, zo spreekt uit het gedicht. De 12-jarige jongen leest het voor, en élk kind in de klas begrijpt het vragend: 'Van Hem, die in de dingen van zijn Vader was.' 

Kinderen staan dicht bij Jezus, en ook wij, wij moeten worden als de kinderen, zegt Jezus ergens. En: Jezus wil de kindertjes tot zich laten komen. 

Laat de kinderen tot mij komen, mogelijk geschilderd door Rembrandt, circa 1628. 

‘Laat die kinderen bij Me komen, en houd hen niet tegen, want van zulke kinderen is het koninkrijk van God. Ik verzeker jullie, wie het koninkrijk van God niet aanneemt als een kind, komt er beslist niet in.’ Hij omarmde hen en zegende hen, terwijl Hij hun de handen oplegde.'

Het gaat om kennis van het hart, wat kinderen wellicht van nature nog hebben, als we praten en denken over God. 
Aan kinderen is dikwijls een inzicht gegeven dat aan volwassenen ('wijzen en verstandigen') onthouden wordt. 

0-0-0-0-0-0-0-0-0

A EN Ω is geen gedicht dat direct ontroert. Maar ook een tamelijk rationeel gedicht als dit kan je raken - of, anders gezegd, veelzeggend zijn. Al is het dan dit keer meer door reflectie dan door 'rechtstreeks in het hart geraakt zijn.'