Malcolm X, Spike Lee, 1992.

Poster bij het retrospectief

Deze zomer is er een retrospectief in Eye Filmmuseum, met Sydney Poitier en Denzel Washington.

Ik ken Sydney Poitier vooral van zijn rol in Porgy and Bess, 

Porgy and Bess; Amerikaanse muziekfilm uit 1959, onder regie van Otto Preminger.

Gebaseerd op de gelijknamige opera uit 1935 van George Gershwin. De film is opgenomen met het 'Todd AO'-systeem, waarbij op een extreem breed scherm wordt geprojecteerd. De muzikale leiding was in handen van André Previn. In 1972 werd vertoning van de film verboden door de erven van Gershwin, omdat de film meer op een musical dan op een opera leek. Daardoor is de film thans moeilijk te vinden.

In 1959 overleed mijn vader. Mijn broer Gerard had toen verkering met zijn latere echtgenote, Joke. Joke nam mij mee uit naar deze film, in Concordia. Ik had nog nooit zoiets bijzonders meegemaakt, niet qua uitnodiging, niet qua pracht van een film! 

Filmposter

Ik had ook speciale belangstelling voor Malcolm X, vanwege de historische figuur, én vanwege Denzel Washington, van wie ik een fan ben. 

Malcolm X is een Amerikaanse film uit 1992, geregisseerd door Spike Lee, Naast Denzel Wshington speelt Angela Bassett als Malcolms vrouw.

Denzel Washington

Op de foto de echte Malcolm X. Het is het boekomslag van de autobiografie van X, zoals verteld door Alex Haley. Het boek is de basis voor de film. 

Nog een keer, Malcolm X, geboren als Malcolm Little in 1925. Hij werd vermoord in 1965. Hij was een van de Amerikaanse leiders en woordvoerders van de Nation of Islam, een Afro-Amerikaanse moslimorganisatie voor gelijke rechten van de zwarte bevolking. Hij richtte de Muslim Mosque Inc en de Organization of Afro-American Unity op.

Tijdens zijn leven ontwikkelde hij zich van een kleine crimineel tot een van de militantste zwarte separatistische leiders van de V.S., die wereldwijde bekendheid verwierf als voorvechter van het panafrikanisme. Zijn "achternaam" X is een verwijzing naar het verleden van de Afro-Amerikanen die als slaven naar Amerika kwamen. Velen kregen daarbij dezelfde achternaam als die van hun eigenaren. De X duidt op het verlies van naam en identiteit.

Regisseur Spike Lee. Geboren 1957

Terzijde:

Voor deze film van Spike Lee, ook met Denzel Washington, zie MIJN BLOG.

Mijn reactie op Malcolm X:

Ik wilde de film destijds, in 1992, niet zien. Ik schuwde het geweld. 

Mijn interesse was gewekt door de documentaire over James Baldwin. In de zestiger jaren werden er drie zwarte leiders vermoord: Martin Luther King, Medgar Evers, en deze, Malcolm X. Had dat te maken met het feit dat de sociaaleconomische achterstand van de zwarten in de strijd betrokken werd? Dat beweert James Baldwin.

De film Malcolm X is voor deze tijd wat traag. Dans-scenes duren bijvoorbeeld erg lang, wat wel leuk is om te zien, maar het kan best wat korter. 

Malcolm X heeft een grote ontwikkeling doorgemaakt. Hij was zoon van een dominee, maar werd bekeerd tot de islam toen hij in de gevangenis zat. Ik vond dat best indrukwekkend, want degene die hem bekeerde was erg idealistisch. Later corrumpeerden die grote voorbeelden. 

Elijah Muhammad, 1897-1975. 

Hij was de oprichter en leider van de Nation of Islam. Elijah Muhammad beweerde dat hij in 1931 het woord van Allah ontvangen had. Diens leer werd de basis van de theologie van de Nation of Islam. Hij raakte in opspraak toen hij diverse verhoudingen bleek te hebben met vrouwen. Deze affaire leidde tot een breuk tussen Elijah Muhammad en Malcolm X. 

Uiteindelijk zal de moordenaar komen uit de Nation of Islam. X wordt doodgeschoten tijdens een speech, vooraan in het publiek zitten zijn vrouw en jonge kinderen. 

De geschiedenis herhaalt zich in zijn leven: in zijn jeugd werd hun huis in de brand gestoken door de Ku Klux Clan, nu, aan het eind van zijn leven, is er diezelfde gebeurtenis en moet zijn gezin zien te ontkomen. Zijn vader werd zeer waarschijnlijk ook vermoord. 

Het is ook verdrietig te zien hoe het idealisme van de Nation of Islam verdwijnt. Zoals veel goeroes meent de leider Elijah Muhammad zijn seksuele uitspattingen te kunnen rechtvaardigen omdat hij een man Gods is. Zijn zaad moet geplant! 

Ook de idealist die Malcolm in de gevangenis uit de ellende wist te praten, loopt later met een geweer rond; we herkennen in hem de oude idealen niet meer.

De reden dat Malcolm Little zich bekeerde tot de Islam, was de gedachte, dat alle zwarten moslim waren vóór ze naar Amerika werden verscheept als slaaf. In Amerika streefde de nation of Islam dan ook segregatie na. 

Na de moord op Kennedy sprak Malcolm X zich laatdunkend uit over Kennedy: "The chickens are coming to roost", oftewel: 'boontje komt om zijn loontje'. Elijah legde hem toen drie maanden een spreekverbod op. Gedesillusioneerd verliet Malcolm de Nation of Islam. 

Hij hield ook nog een bedevaart naar Mekka, die hem zeer inspireerde. Verder is hij bekend door het oprichten van tempels, en zijn relatie met Cassius Clay, later Mohammed Ali genoemd, Boxer. 

In de jaren zestig staat X bekend als de radicale tegenhanger van dominee Martin Luther King. 

Malcolm X hier samen met Cassius Clay, voor diens bekering tot de Islam. 

1964

Trailer film. 

Trailer van de docu-serie.

Op Netflix is een zesdelig serie te zien onder de titel: Who killed Malcolm X? De film bepleit dat twee mannen onschuldig veroordeeld zijn, en 20 jaar vastgezeten hebben. Een van hen is al overleden.