Studiebol: Heidi, Johanna Spyri, 1880 (2013)

"Vollständige Ausgabe - Erster und Zweiter Teil".

Heruitgave 2013;

Ik wilde graag de oorspronkelijke uitgave lezen. Het Duits was niet moeilijk, de prijs van dit boek: € 4,95!!

Het boek Heidi heeft me als kind diep geraakt. Het verhaal riep de prachtige bergen helder voor de geest, ik 'proefde' bijna de geitenmelk en de kaas, die grootvader Heidi voorzette; ik sliep op de stapel hooi waar zij op sliep, keek met haar mee door het dakraam naar de sterren buiten. Geiten-Peter was mijn enige echte vriend.

Heidi, Grootvader en Geitenpeter.

Plaat van Rudolf Münger, upload van Adrian Michaël, «Heidi», Racher-Verlag 1952

Maar er was nog meer wat indruk maakte: Heidi werd 'verbannen' naar Frankfirt, naar de familie Sesemann, waar de vreselijke juffrouw Rottenmeier de dienst uitmaakte.

Hier zeer juist getekend als een echte heks. (Dat was ze niet,ze was gouvernante, maaar ze gedroeg zich wel als een heks.)

Heidi is een weeskind. Ze werd eerstens bij Grootvader in de Alpen gedropt door haar tante Dete. (Prachtig vond ik het, dat Heidi op een warme dag al haar kleren over elkaar heen aan had. Dat scheelde bagage sjouwen!)

Dete.

Dete komt niet erg sympathiek over. Ze ie sleept met het kind naar het haar het beste uitkomt. Dat komt twee keer voor: In het eerste geval moest Heidi weggedaan worden naar een Grootvader die ze niet eens kende; in het tweede geval ontvoerde Dete het kind (min of meer)uit haar veilige omgeving omdat Heidi dienst moest gaan doen als vriendinnetje voor Klara Sesemeier, in Frankfurt. Klara is een iets ouder meisje, en zit in een rolstoel.

De kinderen in een animatie, met juffrouw Rottemeier.

Heidi voldoet helemaal als gezelschap voor Klara. Ze zorgt voor veel plezier voor het invalide kind. Ze is spontaan, helemaal niet gewend aan het reglementaire van Rottemeier. Voor Klara zijn de dagen eindelijk 'kurzweilig'.

Mooi prentenboek-plaatje.

Heidi evenwel aardt helemaal niet in die stenen stad. Ze krijgt dan ook steeds meer last van heimwee. Haar enige troost is God, die ze leert kennen via de grootmoeder van Klara.

Voor de oma van Geitenpeter in de Alpen spaart ze intussen witte broodjes. Prachtig, ze stopt ze onderin haar kast. Tot dat allemaal wordt ontdekt. Dan zijn de broodjes natuurlijk al lang keihard....

Heidi, afgebeeld door Jessie Willcox Smith in 1922

Heidi met opa; hiernaar gaat al haar verlangen uit: terug zijn bij Grootvader, en slapen in het hooi, in plaats van op een dik bed. In de Alpen leven!

Uiteindelijk gaat Heidi zelfs slaapwandelen, en komt de dokter eraan te pas. Dan mag Heidi weer naar huis, terug naar Opa en Peter.

Wat mij betreft is het voorgaande het mooiste gedeelte van het boek. Het is deel I, met de titel Heidis Lehr und Wanderjahre.

Dan volgt deel II, met de titel Heidi kann brauchen was es gelernt hat.

Ik heb hier geen herinneringen aan van toen ik kind was. Het is ongelooflijk braaf en katholiek. Grootvader verzoent zich met het dorp en met de pastoor - hij was altijd 'de grumpy old man', van iedereen afgewend. Maar nu ziet iedereen in een ommezien dat hij bekeerd is!

Heidi is ook gemaakt van zuivere braafheid. Ze doet niets liever dan uit het Liedboek voorlezen aan de blinde, arme Oma van Geitenpeter.

Eenmaal terug in de bergen, komen de Frankfurters achtereenvolgens bij haar op bezoek: eerst de dokter die haar zo goed geholpen heeft. Zij vervult een soort engelenrol voor hem. Hij is erg somber, maar wordt verlicht en verwarmd door haar vrolijkheid. Hij bouwt een band op met Opa.

Ook Klara komt op bezoek met haar grootmoeder. Die grootmoeder is ook een soort heilige, die ervoor zorgt dat Geitenpeter en zijn moeder Brigitte elke week een Zehner (dubbeltje?) krijgen. Ze zijn uit de ergste armoede,. De blinde Oma krijgt het dikke bed van Heidi uit Frankfurt, koud zal ze het 's nachts niet meer hebben, er zat ook nog een omslagdoek in het pakket voor haar. .

Geitenpeter is zo jaloers op de vriendschap van Heidi en Klara, dat hij haar rolstoel de berg afkiepert. Het was de enige keer dat het boek een beetje spannend werd!

Cruciaal moment, als Klara gaat opstaan uit haar rolstoel.

Jammer voor Peter, leidde het verlies van de stoel er alleen maar toe, dat Klara op eigen benen leerde staan, en lopen! Ook, doordat ze flink geitenmelk had leren drinken, waardor ze eindelijk rode wangen had gekregen.

Haar vader herkent haar nauwelijks, als hij eindelijk weer eens contact met zijn dochter maakt.

Dat is trouwens ook een wonderlijk puntje: Klara heeft (ook al) geen moeder meer, maar wel deze vader. Die liefhebbende vader is echter bijna voortdurend afwezig!!

Rechts de oma van Klara met Heidi.

De dokter komt na zijn pensioen in het dorpje wonen, in een groot verbouwd huis, met een aparte vleugel waar Opa en Heidi in de winter wonen. De arts zal Heidi's voogd worden als Opa te oud wordt. Het boek eindigt werkelijk met voor alles een happy end!

Herr Sesemann ziet dat zijn dochter kan lopen en rode wangen heeft!

Zo ziet het er in een oude boek-uitgave uit.

Het boek is doortrokken van religieuze gedachten. God is troost, en weet precies wat goed is voor een mens; Een mens kan het meestal pas achteraf snappen hoe het past in zijn plan.

Heidi is meer een heilige dan een kind. Ze gedraagt zich ook nauwelijks (lees: niet) als een kind: ze doet niet meer dan hupsen door de weiden en de bloemen, genieten van het ruisen van de dennen en de roofvogels, de geiten Bernli en Schonli aaien, en dicht bij de blinde grootmoeder zitten. Ze speelt nooit, is nooit ondeugend, heeft gen enkele kinderlijke gedachte.

Johanna Spyri rond 1890

Het grappige was wel, dat ik las dat Johanna Spyri geprezen werd:

"Alle boeken en teksten van Johanna Spyri werpen een kritische, nietsverhullende blik op Zwitserland en op het leven van mensen tijdens de vroege industrialisatie. Vooral het lot van kinderen ging Spyri aan het hart. Haar teksten zijn daarom niet alleen interessant vanuit literair oogpunt, maar ook maatschappijgeschiedkundig."

(Bron: Wikipedia).

Ik moest daarover nadenken. Het mooie is natuurlijk wel de aandacht voor het kind, waarmee zo gesleept werd. En dat zich te gedragen had naar normen die totaal haar niet centraal stelden, zoals we dat tegenwoordig doen. Ook werd haar welzijn voorop gesteld, toen duidelijk was dat ze het niet uithield in Frankfurt.

Het boek is van 1880, het waren dus echt andere tijden!

Voor mij bleven over mijn persoonlijke mooie jeugdherinneringen aan het boek: het weesmeisje dat toch gelukkig werd in een heel eenvoudige omgeving. Ik was zeker niet teleurgesteld bij herlezing!

Ik denk dat ik als kind ook gevoelig was voor het oproepen van de natuurbeelden, want dat doet Spyri bijna op elke bladzijde: in Heide projecteert ze volop haaar eigen grote liefde voor de schoonheid van Zwitserland. Dat voel je!