Angst, Trump in het Witte Huis, Bob Woodward, 2018.

Boekomslag. 

Ik was geïnteresseerd in dit boek, omdat de auteur Bob Woodward is; Robert Upshur (Bob) Woodward (1943) is een van de bekendste journalisten in de Verenigde Staten, met name dankzij zijn bijdrage in het ontdekken van het Watergateschandaal van president Richard Nixon, samen met Carl Bernstein toen hij als verslaggever werkte voor The Washington Post. De krant won hiermee een Pulitzerprijs voor Public Service in 1973. In de film All the President's Men, naar het gelijknamige geruchtmakende boek uit 1974, die over het onderzoekswerk van Bernstein en Woodward gaat, wordt Woodward vertolkt door Robert Redford.

Woodward werkt nog steeds bij de Washington Post, en ontving een tweede Pullitzerprijs voor The Washington Post, een boek over de aanslag op 11 september.

 

Bob Woodward. 

Hier Trump met Steve Bannon

Bannon was topstrateeg van Trump; in januari 2018 vloog hij de laan uit, de zoveelste. Bannon was tot dan toe voorzitter van Breitbart News. Dat is hij nu ook niet meer. 

Ik vind dit een zeer verontustend boek, omdat er duidelijk in tot uiting komt hoe Trump denkt en voelt over de belangrijkste thema's, of onderwerpen, die er in het Witte Huis spelen. Daarbij luistert Trump nauwelijks naar wat zijn adviseurs - legergeneraals, hotemetoten op het gebied van Economische Zaken, van Buitenlandse Zaken enzovoorts, te zeggen hebben. Beter: hij luistert er niet naar.

Zo heeft hij zijn eigen gedachten over Zuid-Korea: hij vindt dat dat land moet betalen voor de aanwezigheid van Amerikaanse troepen daar. Zijn adviseurs ontraden het hem ten stelligste, omdat Amerika zelf alleen maar voordeel heeft van de nauwe band met dat land. Trump blijft daarop terugkomen, wat de dreiging van Noord-Korea voor de veiligheid van de Verenigde Staten (en voor de rest van de wereld) alleen maar erger maakt. Ik citeer een stukje uit Angst: 

Trump aan het 'Resolute desk', met Kim Kardashian. Het Resolute Desk was ooit een geschenk van Queen Victoria aan President Rutherford. 

Officieel bureau van het Witte Huis in het Oval Office. 

Citaat Proloog Angst:

"Op het bureau lag een opzet van één kantje voor een brief aan de president van Zuid-Korea waarin het United States-Korea Free Trade Agreement, ook bekend als korus, werd opgezegd. Cohn was ontsteld. Trump had maanden gedreigd het handelsverdrag op te zeggen, een van de fundamenten van economische betrekkingen, een militair verbond en, het belangrijkst van alles, topgeheime inlichtingenoperaties en -mogelijkheden. De Verenigde Staten hebben op grond van een verdrag dat teruggaat naar de jaren vijftig 28.000 troepen in het Zuiden gestationeerd en de zeer geheime en gevoelige beperkt toegankelijke programma’s in werking gesteld die geavanceerde, topgeheime gecodeerde inlichtingen en militaire mogelijkheden verschaften. Noord-Koreaanse icbm-raketten 16 hadden nu de capaciteit een nucleair wapen te vervoeren, wellicht naar het Amerikaanse vaderland. Een raket uit Noord-Korea zou er 38 minuten over doen om Los Angeles te bereiken.

Het Amerikaanse en Zuid-Koreaanse leger poseren op een brug na een jaarlijkse gezamenlijke oefening tegen een mogelijke aanval van Noord-Korea. Beeld AP, juni 2018.

Vervolg citaat:

'De programma’s maakten het voor de Verenigde Staten mogelijk om binnen zeven seconden een Noord-Koreaanse icbm-lancering te detecteren. Dat kostte in Alaska een kwartier, een verbluffend verschil. De mogelijkheid in zeven seconden een lancering te detecteren zou het leger van de Verenigde Staten in staat stellen een Noord-Koreaanse raket neer te halen. Het betreft misschien wel de belangrijkste en geheimste operatie van de Amerikaanse regering. De Amerikaanse aanwezigheid in Zuid-Korea vertegenwoordigt de essentie van de nationale veiligheid.

Topografische kaart van Zuid-Korea

Terugtrekking uit het korus-handelsverdrag, dat door Zuid-Korea als essentieel voor zijn economie werd gezien, zou kunnen leiden tot het einde van de betrekkingen. Cohn vond het ondenkbaar dat president Trump het verlies van essentiële inlichtingenmiddelen die cruciaal waren voor de nationale veiligheid van de VS zou riskeren. Dit alles kwam voort uit de woede van Trump over het jaarlijkse handelstekort  van de Verenigde Staten met Zuid-Korea van $18 miljard en over het feit dat de Verenigde Staten $3,5 miljard per jaar uitgaven om de Amerikaanse troepen in Zuid-Korea te houden. Ondanks de vrijwel dagelijkse rapportages over wanorde en onenigheid in het Witte Huis was het publiek er niet van op de hoogte hoe ernstig de interne situatie werkelijk was. Trump veranderde steeds van mening, was zelden consistent, was wispelturig. Hij kreeg een slecht humeur, iets kleins of groots maakte hem razend en over het korus-handelsverdrag zei hij: ‘We trekken ons er vandaag uit terug.’ Maar nu was er die brief, gedateerd op 5 september 2017, een potentiële katalysator voor een nationale veiligheidscatastrofe.(....) Cohn pakte de conceptbrief van de Resolute Desk. Hij stopte hem in de blauwe map bewaren. ‘Ik heb hem van zijn bureau gestolen,’ vertelde hij later aan een medewerker. ‘Ik wilde niet dat hij hem zag. Hij gaat dat document nooit te zien krijgen. Het land moet worden beschermd.’ In de anarchie en wanorde in het Witte Huis en Trumps geest heeft de president de ontbrekende brief nooit opgemerkt."

Gary Cohn, geboren 1960; bankier (Goldman Sachs).

Hij maakte deel uit van Trumps regering van 20 januari 2017 - 2 april 2018; hij was de 11e voorzitter van de National Economic Council, en daarmee eerste adviseur voor de president in economische kwesties.

Cohn werd opgevolgd door Larry Kudlow.

Larry Kudlow, thans voorzitter NEC.

Woodward baseert zich op - wat hij steevast noemt: 'deep background'-interviews met bronnen uit de eerste hand. 

Ik citeer nu het AD: 

"Uit de conversaties blijkt dat er een grote ongerustheid heerst onder veel vertrouwelingen, stafleden en kabinetsmedewerkers van Trump, die zich steeds meer zorgen maken om de president en zijn bizarre gedrag, zijn onwetendheid en zijn leugens.

John Kelly, stafchef van het Witte Huis van 31 juli 2017 tot 2 januari 2019

Mick Mulvaney, opvolger John Kelly. Komt in Angst niet voor. 

'Idioot en gestoord'

Stafchef John Kelly noemt Trump een 'idioot' en 'gestoord', zo schrijft Woodward. Volgens de minister van Defensie James Mattis heeft de president het intellect van 'iemand uit het vijfde of zesde schooljaar' en Trumps voormalige advocaat John Dowd omschrijft de president als 'een verrekte leugenaar'. Dowd waarschuwde Trump dat hij zou eindigen in een 'oranje gevangenisplunje' als hij zou getuigen voor speciaal onderzoeker Robert Mueller.
,,Hij is een idioot. Het heeft geen zin om te proberen om hem van iets te overtuigen. Hij is ontspoord. We zijn in een gekkenhuis”, zou Kelly hebben gezegd tijdens een stafmeeting op zijn kabinet. ,,Ik weet niet eens waarom we hier zijn. Dit is de ergste baan die ik ooit heb gehad.”

James Mattis,Vanaf 20 januari 2017 tot 1 januari 2019 was hij minister van Defensie in het kabinet-Trump.

Tegen zijn minister van Defensie James Mattis zou Trump hebben gezegd dat de Syrische president Assad omgebracht moest worden. ,,Laat ons hem godverdomme vermoorden. Laat ons binnenvallen. Laat ons er godverdomme een hele hoop doden", zei hij aan de telefoon na de chemische aanval waarbij 80 Syrische burgers omkwamen.
Hoewel Mattis tegen Trump zei dat hij dat plan zou laten uitvoeren, verklaarde hij direct daarop tegen een medewerker dat ze dat zeker niet zouden gaan doen, en een meer gematigde aanpak zouden hanteren. Over de Amerikaanse aanpak in Afghanistan zei Trump dat ze 'mensen zouden moeten doden. Je hebt geen strategie nodig om mensen te doden'.

Mattis ontkent in een officiële verklaring de kritiek op de president. ,,De minachtende woorden over de president die aan mij zijn toegeschreven in het boek van Woodward zijn nooit door mij of in mijn aanwezigheid uitgesproken. Hoewel ik in het algemeen best van fictie kan genieten, is dit een uniek stuk Washingtons literatuur met anonieme bronnen die totaal niet geloofwaardig zijn.''

Ook Kelly ontkent de versie van Woodward. 

Ik citeer vervolgens uit het NRC:

"De onthullendste dialoog in het Dagobert Duck-genre gaat over Afghanistan. Ook al een land waar de VS dure troepen hebben gelegerd. Zonde, vindt Trump. Maar hij wordt pas echt furieus als de president van Azerbeidzjan hem vertelt dat China op grote schaal kopererts aan het delven is. Amerika betaalt miljarden voor hun oorlog, en de Chinezen halen het koper uit de grond! Hij spreekt zijn toenmalig economisch adviseur Gary Cohn aan – die moet overigens haast wel een van de bronnen van Woodward zijn, zo eloquent en verstandig geeft hij in dit boek Trump steeds weerwoord. „De Afghanen hebben ons die mineralen ook aangeboden”, roept Trump. „Waarom nemen we ze niet? Jullie zitten maar op je luie kont.”

De rijkdommen van Afganistan. Maar het land heeft geeneens een infrastructuur om de grondstoffen te kunnen exploiteren en vervoeren. 

Cohn legt uit dat Afghanistan geen land is waar je zomaar even de mineralen uit de grond komt halen. De hoogste Amerikaanse bevelhebber in Afghanistan, generaal John Nicholson, nogal een snoever, schat dat hij vijftig procent van het grondgebied controleert, de rest is Talibaangebied. Het maakt geen indruk op Trump. „Jullie moeten erheen en dat spul uit de grond halen. Het is gratis!”
Later blijkt dat de president van Azerbeidzjan maar wat heeft gezegd. De Chinezen exploiteren helemaal geen mijnen in Afghanistan. „Het is fake news”, zegt de minister van Handel, en hij oogst een klein lachje in de Situation Room."

Generaal John Nicholson, dienstjaren van 1982-2018.

Het NRC ziet geen nieuwe feiten in het boek van Woodward, maar erkent wel dat het grondige onderzoek van de schrijver uniek is, beter bijvoorbeeld dan in Fire and Fury. De recensent mist de berichtgeving over de dalende werkloosheidscijfers onder Trump.

Een belangrijke recensie voor mij vond ik op HUMO. Humo vermeldt dat het bek nogal houterig geschreven is, en dat vind ik ook. Het is lastig om de juiste betekenis toe te kennen aan de talloze personen die de revue passeren uit een land dat niet het mijne is. Dat maakt de betekenis soms alleen al moeilijk te doorgronden. Ook geeft Woodward nauwelijks duiding van de gebeurtenissen, volstaan korte zinnen. Ik citeer Humo: 

"In heel Woodwards verslag is geen enkel nieuwsfeit te vinden dat niet eerder gepubliceerd werd, geen enkele harde aanklacht, geen enkele goed onderbouwde gedachtegang en geen enkele kritische analyse. Als de meest gerespecteerde vertegenwoordiger van de vierde macht beweert dat zijn boek geschreven is ‘aan de hand van honderden uren interviews met directbetrokkenen en getuigen van de gebeurtenissen’, dan kun je ervan op aan dat hij over de nodige opnames beschikt om zijn informatie te staven. Wanneer hij het vervolgens categorisch vertikt om die informatie van enige politieke of historische context te voorzien, kun je je afvragen waarom hij die opnames niet gewoon rechtstreeks online heeft geplaatst. Wat heb je er immers aan om zoveel feiten te presenteren, als je er alleen maar mee aantoont dat president Trump een schreeuwlelijk is die liever televisiekijkt dan dossiers leest?"

De titel van zijn boek motiveert Woodward met een uitspraak van Trump zelf: “Echte macht is - ik zeg het niet graag - angst.” Maar na het lezen ben je niet bang voor Trump zoals die dat zelf bedoelt. Je vreest, met de schrijver, het ergste voor Amerika. - Aldus Trouw. 

En Trouws oordeel over het boek: spijkerharde en overtuigende reconstructie.

"Real power is through respect," Trump said. "Real power is, I don't even want to use the word: 'Fear.'"

(Trump zei dit over medewerkers, ondergeschikten,  die niet met hem zouden durven te praten.) 

Één detail wil ik nog graag kwijt over Ivanka Trump.

Ivanka en Donald Trump. 

Steve Bannon kreeg het met Ivanka aan de stok met haar vanwege haar invloed op haar vader. 'Je bent godverdomme personeel! schreeuwde Bannon. 'Je bent niet meer dan fucking personeel! Je loopt hier rond en gedraagt je of je het voor het zeggen hebt, en dat is niet zo. Je bent personeel!'

Ivanka schreeuwde terug: 'Ik ben geen personeel. Ik zal nooit personeel zijn. Ik ben de first daughter.'