Studiebol: Great Expectations, David Lean, 1946

Filmposter

Het is erg leuk om zo'n oude film te bekijken, en tot de slotsom te komen dat het ondanks alle onwaarschijnlijkheden en tijdgebondenheden een mooie film is!

Het plot is naar het boek van Charles Dickens met dezelfde titel, geschreven in 1860-1861; het verscheen in die jaren eerst als feuilleton.

Één van de verrassingen bij deze film zat aan het eind, toen we achterhaalden wie de regisseur was: David Lean. Deze man is niet de eerste de beste: hij regisseerde spektakelfilms als Lawrence of Arabia, The Bridge on the River Kwai, Doctor Zhivago en A Passage to India.

Lean leefde van 1908 tot 1991. Hij won vijf keer een Oscar, één voor Great Expectatations.

Hier zien we Miss Havesham, samen met de jonge Estella.

Hoofdpersoon is de wees Pip. Hij komt terecht in het grote huis van Miss Havesham, die wil dat Pip daar komt spelen, tot haar vermaak. Miss Havesham is een excentrieke dame, met veel geld. In het huis onbtmoet Pip een ander kind, het meisje Estella, op wie hij op slag verliefd wordt.

Die rijke dame brengt haar tijd alleen maar treurend door, zittend in een fauteuil, naast een gedekte tafel waar niemand aan komt zitten. Een verloren liefde. Met dan die kinderen als vermaak. Het haardvuur dat we zo mooi zien op de foto zal haar uiteindelijk fataal worden.

Zo betreedt Pip haar kamer voor het eerst, als kleine jongen.

Het verhaal is een beetje 'raar', wat onwaarschijnlijk en alles dubbeldik erbovenop liggend. Zie de vreemde hobby van de dame: graag spelende kinderen om zich heen hebben. Maar het Dickens-achtige is ook juist wel weer erg leuk: de kerkhof-scenes, de duidelijke stellingname: rijken zijn slecht, armen goed. En de film-tijdgeest van 1946 is ook charmant. De vieze kamer waarin Miss Havisham zich uit het leven heeft teruggetrokken, en alleen maar bij de haard zit, naast een langge gedekte tafel, die alleen maar verstoft. De hele kamer zit vol spinnenwebben!
Onze hoofdpersoon Pip, de wees, woont bij zijn akelige zus en haar aardige man, een smid. Hij ontmoet de andere protégé van Havesham, Estella, in het huis van Havesham. Ze presenteert zichzelf als een meisje zonder hart. Maar Pip is op slag verliefd op haar.

Zo is de eerste ontmoeting in het boek van Dickens afgebeeld.

Estella kijkt neer op arme mensen, dus op Pip. Maar zie wat de geschiedenis in petto heeft: Pip wordt later een rijk man, door een weldoener die hem onbekend is.

Dit is de weldoener van Pip.

De onbekende weldoener heet Mr. Magwitch; hier zien we hem, zoals afgebeeld in de roman van Dickens. Dit is het moment dat hij komt opdagen en zijn identiteit aan Pip bekendmaakt.

Estella blijkt zijn dochter - zo'n prachtige Dickiaanse onthulling! Maar Estella weet daar niks van.

Het leven van Pip heeft een onverwachte wending genomen door de rijkdom die hem zomaar in de schoot geworpen werd. Hij dacht altijd, dat hij de toelage van Miss Havesham gekregen had. Hij heeft er een opleiding van kunnen volgen en is een vooraanstaand heer met een hoge zijden hoed geworden, een enorme strik onder zijn kin. Maar het geld bleek achteraf van de arme sloeber te zijn gekomen - die zelf in later leven ook geen arme sloeber meer was - die hij ooit, als jongen op een kerkhof te eten heeft gegeven. Uit dankbaarheid steunde deze man in het geheim Pips ontwikkeling. Intussen is er wel een conflict sluimerend tussen deze ex-crimineel, en een andere, met een litteken over de wang. Die Pips dood gezworen heeft. Gewoon uit kwaadaardigheid.

Pip bedankt Havesham voor het geld, in die verstofte kamer van haar. Hij verkeert dan nog in de waan dat het geld van háár afkomstig was. Zo aardig ws ze echter niet. Als hij de waarheid heeft gehoord, laat Pip het zonlicht binnen in die nare kamer, Havesham vliegt helaas in de brand door een brandend houtblok dat uit de haard viel.

Ongeveer gelijktijdig ontdekt Estella wie ze echt is - een dochter van Pips weldoener! En daarmee blijkt ze helemaal geen luxe hotemetoot, maar ook maar een gewoon mens. Mét die ontdekking vindt ze haar hart en, hoera! - haar liefde voor Pip. Pips weldoener sterft helaas, maar pas na een ongelooflijk spectaculaire scene op zee (of op de Theems?) waarbij de schurk met het litteken vermalen wordt door de schoepen van een schip... Echt spannend en ongelooflijk om te zien, voor die tijd.

(Ik vond er helaas geen foto's van.)

Aan het eind komt alles goed: Estella doorziet nu ook de voosheid van haar rijke aanbidders, en houdt van Pip en vice versa.