Vertaling Arthur Langeveld, uitgave 2022
Oorspronkelijk: 1868-1869
Dit was zeker geen gemakkelijk boek om te lezen. Eén oorzaak van de moeilijkheden zat in de Russische de namen van de personages. En aangezien aan de namen allerlei verschillende karakters gekoppeld waren, die ook niet allemaal even consistent waren, raakte je al snel het spoor bijster.
De hoofdpersoon is Lev Nikolájevitsj Mýsjkin (Lev Nikolájytsj); aristocraat, oftewel vorst Mýsjkin.
Hij is de Idioot van de titel.
De plot van het boek, kort samengevat is: (uit Wikipedia:)
Vorst Mýsjkin keert terug naar Rusland. Hij zoekt de familie Jepántsjin op omdat de vrouw des huizes een ver familielid van hem is. Aglája Ivanovna Jepántsjina is de jongste en mooiste dochter van het gezin. Hoewel ze voortdurend overhoop ligt met haar familie, kan het steeds worden bijgelegd. Daar wordt de vorst diep getroffen door het portret van Nastásja Filíppovna Barjasjkova, een wees die wordt onderhouden door een rijke heer. Ze haalt bedenkelijke lieden over de vloer en heeft een slechte reputatie gekregen. De vorst houdt van beide vrouwen, maar op een verschillende manier. Voor Aglája Ivanovna voelt hij een meer sentimentele liefde, terwijl hij voor Nastásja Filíppovna meer een liefde uit medelijden voelt. Hij is echter niet de enige die zijn oog op hen heeft laten vallen en de vrouwen zijn allesbehalve standvastig in hun besluit met wie ze willen trouwen. Aldus geraakt vorst Mýsjkin in twee complexe driehoeksverhoudingen.
De vorst heeft nog maar pas een aanzienlijke erfenis gekregen of er dient zich een stelletje oplichters aan die op zijn geld uit zijn. Deze toestanden zijn niet bevorderlijk voor zijn gezondheid. Zijn ziekte is aan het terugkeren.
Het dilemma van de driekhoeksverhoudingen met Aglája Ivanovna, evenals Nastásja Filippovna, en de terugkeer van zijn ziekte leidt uiteindelijk tot een meeslepende ontknoping.
Vorst Mýsjkin keert terug naar Rusland. Hij zoekt de familie Jepántsjin op omdat de vrouw des huizes een ver familielid van hem is. Aglája Ivanovna Jepántsjina is de jongste en mooiste dochter van het gezin. Hoewel ze voortdurend overhoop ligt met haar familie, kan het steeds worden bijgelegd. Daar wordt de vorst diep getroffen door het portret van Nastásja Filíppovna Barjasjkova, een wees die wordt onderhouden door een rijke heer. Ze haalt bedenkelijke lieden over de vloer en heeft een slechte reputatie gekregen. De vorst houdt van beide vrouwen, maar op een verschillende manier. Voor Aglája Ivanovna voelt hij een meer sentimentele liefde, terwijl hij voor Nastásja Filíppovna meer een liefde uit medelijden voelt. Hij is echter niet de enige die zijn oog op hen heeft laten vallen en de vrouwen zijn allesbehalve standvastig in hun besluit met wie ze willen trouwen. Aldus geraakt vorst Mýsjkin in twee complexe driehoeksverhoudingen.
De vorst heeft nog maar pas een aanzienlijke erfenis gekregen of er dient zich een stelletje oplichters aan die op zijn geld uit zijn. Deze toestanden zijn niet bevorderlijk voor zijn gezondheid. Zijn ziekte is aan het terugkeren.
Het dilemma van de driekhoeksverhoudingen met Aglája Ivanovna, evenals Nastásja Filippovna, en de terugkeer van zijn ziekte leidt uiteindelijk tot een meeslepende ontknoping.
Ik ga een beetje naar eigen willekeur door het boek heen, richt me daarbij op de hoofdpersonen:
Nastásja Filíppovna Barisjkóva, kortweg Nástja, is de ene liefde van de vorst. Zij is een Petersburgse schoonheid, en maintenee van Tótski. Deze Afanasi Ivánovitsj Tótski is grootgrondbezitter.
Levs liefde voor Nástja komt voort uit barmhartigheid, mededogen.
Aglája Jepántsjina is de jongste dochter van generaal Jepántsin. Haar oudere zusters heten respectievelijk Aleksándra en Adelaïa; hun moeder is Lísaveta Prokóvjevna Jepántjsina, hun vader heet Ivan Fjódorovitsj Stepántsin; de al genoemde generaal.
Lísaveta is een verre bloedverwant van vorst Mýsjkin, vader Ivan is hooggeplaatst ambtenaar met de titel van civiel generaal en zakenman.
Maar er zijn veel meer personages. Ik laat ze even voor wat ze zijn. Ze komen straks gaandeweg aan bod.
Ik heb voor mijn verslag gebruik gemaakt van de site Spark Notes. Ik geef daarvan nu eerst de algemene samenvatting: 
Logo; Studying, simplified.
In De Idioot probeert Dostojevski de ideale mens af te schilderen – een 'positief, mooi individu'. Vorst Mýsjkin vertegenwoordigt alle kwaliteiten die Dostojevski als de beste aspecten van een mens beschouwt. Ten eerste is hij openhartig en open; in tegenstelling tot andere leden van de high society, zoals Gánja (Gavríla Ardaliónovitsj Ivólgin, Gánja, Ganétska, Gájnka) en generaal Jepántsin, verbergt Mýsjkin zijn ware gevoelens niet achter een vernis van vriendelijkheid om iets te winnen of alleen maar de schijn op te houden. De vorst zegt altijd wat hij denkt, ongeacht of het perfect past bij de sociale omgeving. Hij is ook erg zachtmoedig. In tegenstelling tot andere personages: zoals Gánja, die zichzelf en reputatie belangrijker vindt dan wat dan ook in het leven; Nastásja Filíppovna, die meer geeft om haar eigen schande dan om het geluk van Mýsjkin of Aglája; Hyppolíte Teréntjev - jongeman, tbc-patiënt, vriend van Kólja, die de dood niet kan accepteren zonder een gedenkwaardige uitspraak menen te moeten doen.
Mysjkin nu, denkt helemaal niet aan zichzelf. In tegenstelling tot de andere personages, van wie velen zich constant proberen te laten gelden, is Mýsjkin juist erg altruïstisch. Hij is niet alleen nederig, maar hij is ook erg vrijgevig en medelevend. Maar: deze ogenschijnlijk perfecte eigenschappen van de mens komen in botsing met een corrupte wereld.
De botsing tussen het goede en de echte wereld
Wat gebeurt er als de ideale mens in de echte wereld komt?
De wereld van de roman zit vol met dronkaards (Lebedev, generaal Ivolgin, Ferdysjtjénko, Rogózjin en zijn gezelschap) en schurken (Lébedev, Doktorénko, Keller, Ferdysjtjénko en anderen). Vrijwel iedereen, zoals de Ptítsyns en de Ivólgins, heeft een middelmatig/gewoon karakter. De high society zit vol met oppervlakkige, nietszeggende mensen. En er zijn de mensen als generaal Jepántsjin, die zich daaraan conformeren, ook zij gedragen zich oppervlakkig, doordat zij zich onderdanig gedragen tegenover die nietszeggende upper class, alleen maar om een hoge positie te verwerven. Hoewel Mýsjkin oneindig moreel superieur is aan de wereld die hij betreedt, is zijn effect op deze wereld uiteindelijk nul - d.w.z. een mix van positief en negatief. Hoewel Mýsjkin probeert de mensen om hem heen te helpen, drijft hij een aantal van hen - generaal Ivólgin, Nastásja Filíppovna, Aglája - naar de ondergang. Het falen van Mýsjkins mededogen om degenen te redden om wie hij het meest geeft, vooral Nastásja Filippovna, drijft hem tot waanzin.
Russisch christendom en verlossing
Vorst Mýsjkin is een Christusfiguur, hoewel Dostojevski een volgens hem Russisch element aan deze messias toevoegt. Mýsjkin beschrijft religie als een enorm sterk gevoel, vergelijkbaar met de vreugde die God voelt voor zijn schepping - een gevoel dat hij herkent wanneer hij een jonge moeder ziet die haar baby vreugdevol borstvoeding geeft. Net als het idee dat religie een gevoel is in plaats van een reeks regels die men volgt, kan het Christus-achtige in Mýsjkin ook worden gereduceerd tot een gevoel: zijn immense mededogen en liefde voor anderen.
Dostojevski verkent het idee van verlossing in een reeks personages die veroordeeld zijn. Mýsjkin probeert zich tijdens zijn eerste ontmoeting met de Jepántsjins de gevoelens van een veroordeelde voor te stellen voorafgaand aan zijn executie. (prachtig stukje, over het verliezen van alle hoop bij de doodstraf, de doodstraf die erger is dan de misdaad waarvoor de straf werd opgelegd), in mijn boek p. 28-29):
Geld:
Geld is een van de grootste verleidingen voor de mens; in de gecorrumpeerde wereld van De Idioot is vrijwel iedereen behalve de vorst en Nastásja Filíppovna bezweken voor hebzucht. Gánja is bereid om bijna alles te doen in zijn passie voor geld - zelfs trouwen met iemand die hij veracht en die zijn familie sterk afkeurt. Generaal Ivólgin wil geld om zijn drinkgewoonte te kunnen betalen en ook omdat het voor hem de enige mogelijkheid biedt om tijd door te brengen met zijn minnares, Márfa Teréntjeva. Lébedev is bereid zijn handen in de open haard te steken om het pakket met 100.000 roebel te grijpen dat Nastásja Filíppovna heeft weggegooid. Niemand in de omgeving van Nastásja Filíppovna schenkt enige aandacht aan Mýsjkin tot het moment dat hij van zijn erfenis vertelt; nadat hij dat heeft gedaan, wordt hij omringd door lui die zijn geld willen. Mensen als Boerdóvski en zijn bende gaan zelfs zo ver dat ze liegen om te proberen wat van het geld van de vorst te krijgen. In de samenleving van De Idioot creëert geld niet alleen iemands fortuin - bijvoorbeeld dat van Ptítsyn - het zorgt er ook voor dat je de bruid krijgt. "Biedingen" op Nastásja Filíppovna variëren van 75.000 roebel tot 100.000, zelfs tot meer dan een miljoen. Geld is dus een duidelijk symbool van de perversie van menselijke waarden in de roman.
Het huis van Rogózjin
De donkere en verstikkende woning van de familie Rogózjin symboliseert de levensstijl van Rogózjin. De duisternis ervan staat symbool voor de man zelf: zowel zijn fysieke verschijning als zijn innerlijke wereld zijn gevuld met jaloezie, obsessie en agressie. Net als de ijzeren tralies voor de ramen van het huis, is de passie van Rogózjin verstikkend. Zijn liefde voor Nastásja Filíppovna is beklemmend.
Het monster in de droom van Hippolite
Tijdens het lezen van zijn 'Mijn Noodzakelijke Verklaring' pagina 419 beschrijft Hyppolíte - hij lijdt aan tuberculose en staat op het punt te sterven - een droom met een gruwelijk monster dat op het punt staat hem te verslinden. Dit lelijke monster vervult hem met vreselijke angst. Op psychologisch niveau vertegenwoordigt het monster de natuur zoals Hippolíte die ziet - een kracht die op het punt staat hem letterlijk te verslinden. Op een bredere schaal vertegenwoordigt het monster echter de lelijkheid en corruptie binnen de samenleving die Dostojevski portretteert in De Idioot. Het morele verval dat we overal zien, dreigt de personages in de roman te verslinden, net zoals het monster Hippolíte in zijn droom dreigt te vernietigen.
.jpeg)
"Mýsjkin weet dus waar zijn geluk uit bestaat: de ervaring van schoonheid, een besef van vereniging met alles. Het probleem is: hij ervaart meerdere soorten van schoonheid, in de persoon van Nastásja Filíppovna en in de persoon van Aglája Jepántsina, en zij vragen hem ertussen te kiezen. Mýsjkin wil geen keuze maken, en hij wil van allebei houden. Joseph Frank becommentarieert de val van Mýsjkin als volgt: ‘[…] De prins is de boodschapper van een christelijke liefde die niets anders is dan universeel; maar hij is ook een mens, geen bovennatuurlijk wezen – een man die verliefd is geworden op een vrouw als een schepsel van vlees en bloed. De noodzakelijke dichotomie van deze twee uiteenlopende liefdes brengt hem onvermijdelijk in een tragische impasse waaruit geen ontsnappen mogelijk is, een impasse waarin de universele verplichting tot medelijden de menselijke liefde, die voor de prins een moreel onberispelijke vorm van “egoïsme” is, fataal doorkruist.
Morele universaliteit, het mededogen van Christus, betekent liefde voor alle mensen. Wanneer de prins deze universaliteit moet verbreken tijdens de ontmoeting tussen Nastásja Filíppovna en Aglája Jepántsjina, verwerpt hij zijn diepste morele overtuigingen en vernietigt hij zichzelf. De volgende uitspraak van Friedrich Schiller zou deze gang van zaken nog meer kunnen verduidelijken: ‘Liefde is tegelijk het meest grootmoedige en het meest zelfzuchtige in de natuur; het eerste: omdat zij niets van het object van haar liefde ontvangt, maar het alles geeft […] het tweede: omdat het altijd slechts zichzelf is dat zij in haar voorwerp zoekt en koestert.’13 In een echte liefde zijn deze twee eigenschappen van liefde niet met elkaar in tegenspraak: er is niets tegenstrijdigs aan om iets te zeggen als: ‘Ik heb je lief, daarom wil ik alles wat van mij is aan jou geven, en ik heb je lief omdat ik je nodig heb.’ In prins Mýsjkin zijn grootmoedigheid en zelfzuchtigheid is er wel iets tegenstrijdigs: hij kan de combinatie van groothartigheid en egoïsme die liefde eigen is niet accepteren, omdat hij niet egoïstisch kan zijn. Nooit. Een paradoxaal mens is mogelijk, iemand die schijnbaar onverenigbare eigenschappen heeft. De paradoxale mens koestert verschillende vormen van liefde voor verschillende mensen. Volgens Dostojevski zijn we allemaal zo’n schijnbare onverenigbaarheid die zich toch aaneen weet te smeden in een of andere persoonlijkheid. Maar wie te allen tijde moreel integer wil zijn, kan geen morele tegenstrijdigheid tolereren. Daarom moet, omdat hij een moreel integer mens is, het brein van Mýsjkin hem verlaten."
De botsing tussen het goede en de echte wereld
Wat gebeurt er als de ideale mens in de echte wereld komt?
In de visie van Dostojevski brengt de ideale mens niet het goede, maar wordt zijn eigen goedheid omgekeerd en gemanipuleerd, wat leidt tot de vernietiging van zowel zichzelf als zijn ideaal. De wereld waarin vorst Mýsjkin zich begeeft, is er een van morele corruptie en verval, met geld als het belangrijkste onderwerp. In deze wereld maakt geld je niet alleen een beter mens (Gánja gelooft bijvoorbeeld dat het zijn middelmatigheid kan genezen), maar het kan je ook een mooie bruid opleveren (de verschillende mannen boden geld op Nastásja Filíppovna). Niemand beschouwt vorst Mýsjkin als een goede echtgenoot voor Aglája, terwijl bijna iedereen Ptítsyn (Iván Petróvitsj Ptisyn, Vánja) - een embleem van middelmatigheid die zichzelf heeft verrijkt door woeker - als de meest respectabele partij beschouwt. Mooie, intelligente vrouwen zoals Nastásja Filíppovna worden onteerd en bijgevolg naar de ondergang gebracht.
De wereld van de roman zit vol met dronkaards (Lebedev, generaal Ivolgin, Ferdysjtjénko, Rogózjin en zijn gezelschap) en schurken (Lébedev, Doktorénko, Keller, Ferdysjtjénko en anderen). Vrijwel iedereen, zoals de Ptítsyns en de Ivólgins, heeft een middelmatig/gewoon karakter. De high society zit vol met oppervlakkige, nietszeggende mensen. En er zijn de mensen als generaal Jepántsjin, die zich daaraan conformeren, ook zij gedragen zich oppervlakkig, doordat zij zich onderdanig gedragen tegenover die nietszeggende upper class, alleen maar om een hoge positie te verwerven. Hoewel Mýsjkin oneindig moreel superieur is aan de wereld die hij betreedt, is zijn effect op deze wereld uiteindelijk nul - d.w.z. een mix van positief en negatief. Hoewel Mýsjkin probeert de mensen om hem heen te helpen, drijft hij een aantal van hen - generaal Ivólgin, Nastásja Filíppovna, Aglája - naar de ondergang. Het falen van Mýsjkins mededogen om degenen te redden om wie hij het meest geeft, vooral Nastásja Filippovna, drijft hem tot waanzin.
Russisch christendom en verlossing
Vorst Mýsjkin is een Christusfiguur, hoewel Dostojevski een volgens hem Russisch element aan deze messias toevoegt. Mýsjkin beschrijft religie als een enorm sterk gevoel, vergelijkbaar met de vreugde die God voelt voor zijn schepping - een gevoel dat hij herkent wanneer hij een jonge moeder ziet die haar baby vreugdevol borstvoeding geeft. Net als het idee dat religie een gevoel is in plaats van een reeks regels die men volgt, kan het Christus-achtige in Mýsjkin ook worden gereduceerd tot een gevoel: zijn immense mededogen en liefde voor anderen.
Dostojevski verkent het idee van verlossing in een reeks personages die veroordeeld zijn. Mýsjkin probeert zich tijdens zijn eerste ontmoeting met de Jepántsjins de gevoelens van een veroordeelde voor te stellen voorafgaand aan zijn executie. (prachtig stukje, over het verliezen van alle hoop bij de doodstraf, de doodstraf die erger is dan de misdaad waarvoor de straf werd opgelegd), in mijn boek p. 28-29):
"Het vonnis is geveld en het feit dat je dat met zekerheid niet zult ontlopen, daarin zit hem die afschuwelijke kwelling en erger dan dat is er op de wereld niet."
Later ontrafelt de roman personages die - net als de man die op het schavot die op zijn executie wacht - op de rand van de afgrond staan. Zulke personages zijn onder meer de Zwitserse vrouw Marie, Nastásja Filíppovna, Hippolíte, Rogózjin, generaal Ivólgin en zelfs Aglája. Mýsjkin biedt een soort hoop – zo niet de volledige omkering van het doodvonnis, dan toch de verzachting van het psychisch lijden dat het de veroordeelden toebrengt.
Terzijde:
De Zwitserse Marie, een jonge dienstmeisje uit de roman De Idioot, speelt een kleine maar cruciale rol. Ze is een symbolische figuur die de zuiverheid en onschuld vertegenwoordigt waar de protagonist, vorst Mýsjkin, een diepe connectie mee voelt. Haar verhaal dient als een metafoor voor de verlossing van de vorst en de mogelijkheid van liefde en mededogen, zelfs in de meest ellendige omstandigheden.
Ook speelt zij een rol in Mýsjkins psychologie: De interactie met Marie versterkt Mýsjkins compassie en begrip voor het lijden van anderen en zijn geloof in de kracht van liefde en vergeving.
De Zwitserse Marie, een jonge dienstmeisje uit de roman De Idioot, speelt een kleine maar cruciale rol. Ze is een symbolische figuur die de zuiverheid en onschuld vertegenwoordigt waar de protagonist, vorst Mýsjkin, een diepe connectie mee voelt. Haar verhaal dient als een metafoor voor de verlossing van de vorst en de mogelijkheid van liefde en mededogen, zelfs in de meest ellendige omstandigheden.
Ook speelt zij een rol in Mýsjkins psychologie: De interactie met Marie versterkt Mýsjkins compassie en begrip voor het lijden van anderen en zijn geloof in de kracht van liefde en vergeving.
NB: het verhaal staat in hoofdstuk 6, vanaf p. 77 in mijn uitgave.
Het gaat om het verstoten meisje Marie, met tbc. Verstoten nadat ze verleid was door een Franse commis. Marie verzorgde haar zieke moeder, maar ook die mishandelde haar 'slechte' dochter, en de dominee en alle dorpelingen ook. Alleen de kinderen krijgen via Mysjkin oog voor Marie, en beginnen haar in het geheim te steunen.
Mýsjkin erkent dat hij het hart van een kind heeft, méér voor hem voelt dan voor volwassenen.
Het boek zit ook vol met zondaars, van onschuldige dronkaards zoals generaal Ivólgin tot doodgewone leugenaars en schurken zoals Ferdystsjénko, Lébedev, Keller, Doktorenko en zelfs moordenaars zoals Rogózjin. Vorst Mýsjkin brengt een aanzienlijke hoeveelheid tijd door met al deze zondaars, zelfs nadat velen van hen hem slecht hebben behandeld. Ze hebben de vorst moreel en geestelijk nodig. Zijn pogingen om hen te helpen, zelfs na hun beledigingen, vertegenwoordigen het ultieme in onbaatzuchtig mededogen.
Motieven:
Motieven zijn terugkerende structuren, contrasten en literaire middelen die kunnen helpen bij het ontwikkelen en informeren van de belangrijkste thema's van de tekst.
Schoonheid
Schoonheid komt in verschillende vormen naar voren in de roman. Iedereen verbaast zich over de schoonheid van Nastásja Filíppovna. Aglája staat bekend om haar schoonheid. De Jepántsjin-dochters zeggen dat schoonheid macht is. Mýsjkin merkt op dat schoonheid een raadsel is. Tijdens het verlovingsfeest bij de Jepántsjins roept de vorst uit dat schoonheid te vinden is in heel Gods schepping. Een bepaalde spirituele schoonheid doordringt de roman als het gaat over vorst Mýsjkin en zijn liefde die hij alle andere personages betoont. Inderdaad, zo'n schoonheid is een raadsel omdat het een gevoel is en daarom onmogelijk te definiëren. Het is veelbetekenend dat tegen het einde van De Idioot alle voorbeelden van schoonheid in de roman, zoals Nastásja Filippovna, Aglája en Mýsjkin, te gronde zijn gericht.
Licht en donker
Dostojevski zorgt vanaf het begin voor een contrast tussen licht en donker, door beschrijvingen van het donkere haar en de donkere ogen van Rogózjin naast het lichte haar van Mýsjkin te plaatsen. Vrijwel alles wat met Rogózjin te maken heeft, is duister – zijn uiterlijk, zijn huis, de zaal waarin hij Mýsjkin probeert te vermoorden en de studeerkamer waarin hij Nastásja Filippovna vermoordt. Duisternis wordt ook vaak geassocieerd met Nastásja Filippovna: ze draagt een donkere jurk op het avondfeest en als hij aan haar denkt, moet Mýsjkin aan duisternis denken. Mýsjkin daarentegen schrijft de brief aan Aglája over zijn 'licht'. Aglája's naam zelf betekent ook 'licht'. Het contrast tussen licht en donker benadrukt het contrast tussen de goedheid van de prins en de verdorvenheid van de wereld om hem heen. Dit contrast onderstreept ook de verschillende effecten die Nastásja Filippovna en Aglaya op Mysjkin hebben: terwijl de eerste zijn ziel vult met duisternis, vult de laatste haar met licht.
Liefde
Dostojevski geeft voorbeelden van vele soorten liefde: liefde uit ijdelheid, passie, romantische liefde en medelijden. Gánja's genegenheid voor Aglája is ijdele liefde; hij is niet bereid om er alles voor op te offeren, zoals we zien in deel I wanneer hij Aglája om een soort verzekering vraagt voordat hij bereid is zijn verloving met Nastásja Filíppovna te verbreken. Rogózjins gevoelens voor Nastásja Filíppovna zijn een voorbeeld van allesverslindende passie; dit soort liefde benadert haat en is zeer destructief, zowel voor de minnaar als voor het object van liefde. Zowel Nastásja Filippovna als Aglája zijn een voorbeeld van romantische liefde in hun gevoelens voor vorst Mýsjkin, die op zijn beurt Aglája liefheeft met romantische liefde. Ten slotte is de sterkste liefde van allemaal in de roman medelevende liefde, of mededogen, belichaamd in Mýsjkin en is bijzonder sterk gericht op Nastásja Filíppovna.
Motieven:
Motieven zijn terugkerende structuren, contrasten en literaire middelen die kunnen helpen bij het ontwikkelen en informeren van de belangrijkste thema's van de tekst.
Schoonheid
Schoonheid komt in verschillende vormen naar voren in de roman. Iedereen verbaast zich over de schoonheid van Nastásja Filíppovna. Aglája staat bekend om haar schoonheid. De Jepántsjin-dochters zeggen dat schoonheid macht is. Mýsjkin merkt op dat schoonheid een raadsel is. Tijdens het verlovingsfeest bij de Jepántsjins roept de vorst uit dat schoonheid te vinden is in heel Gods schepping. Een bepaalde spirituele schoonheid doordringt de roman als het gaat over vorst Mýsjkin en zijn liefde die hij alle andere personages betoont. Inderdaad, zo'n schoonheid is een raadsel omdat het een gevoel is en daarom onmogelijk te definiëren. Het is veelbetekenend dat tegen het einde van De Idioot alle voorbeelden van schoonheid in de roman, zoals Nastásja Filippovna, Aglája en Mýsjkin, te gronde zijn gericht.
Licht en donker
Dostojevski zorgt vanaf het begin voor een contrast tussen licht en donker, door beschrijvingen van het donkere haar en de donkere ogen van Rogózjin naast het lichte haar van Mýsjkin te plaatsen. Vrijwel alles wat met Rogózjin te maken heeft, is duister – zijn uiterlijk, zijn huis, de zaal waarin hij Mýsjkin probeert te vermoorden en de studeerkamer waarin hij Nastásja Filippovna vermoordt. Duisternis wordt ook vaak geassocieerd met Nastásja Filippovna: ze draagt een donkere jurk op het avondfeest en als hij aan haar denkt, moet Mýsjkin aan duisternis denken. Mýsjkin daarentegen schrijft de brief aan Aglája over zijn 'licht'. Aglája's naam zelf betekent ook 'licht'. Het contrast tussen licht en donker benadrukt het contrast tussen de goedheid van de prins en de verdorvenheid van de wereld om hem heen. Dit contrast onderstreept ook de verschillende effecten die Nastásja Filippovna en Aglaya op Mysjkin hebben: terwijl de eerste zijn ziel vult met duisternis, vult de laatste haar met licht.
Liefde
Dostojevski geeft voorbeelden van vele soorten liefde: liefde uit ijdelheid, passie, romantische liefde en medelijden. Gánja's genegenheid voor Aglája is ijdele liefde; hij is niet bereid om er alles voor op te offeren, zoals we zien in deel I wanneer hij Aglája om een soort verzekering vraagt voordat hij bereid is zijn verloving met Nastásja Filíppovna te verbreken. Rogózjins gevoelens voor Nastásja Filíppovna zijn een voorbeeld van allesverslindende passie; dit soort liefde benadert haat en is zeer destructief, zowel voor de minnaar als voor het object van liefde. Zowel Nastásja Filippovna als Aglája zijn een voorbeeld van romantische liefde in hun gevoelens voor vorst Mýsjkin, die op zijn beurt Aglája liefheeft met romantische liefde. Ten slotte is de sterkste liefde van allemaal in de roman medelevende liefde, of mededogen, belichaamd in Mýsjkin en is bijzonder sterk gericht op Nastásja Filíppovna.
Ik beschouw dit als het hoofdmotief.
Symbolen:
Symbolen:
zijn objecten, personages, figuren en kleuren die worden gebruikt om abstracte ideeën of concepten weer te geven.
Geld is een van de grootste verleidingen voor de mens; in de gecorrumpeerde wereld van De Idioot is vrijwel iedereen behalve de vorst en Nastásja Filíppovna bezweken voor hebzucht. Gánja is bereid om bijna alles te doen in zijn passie voor geld - zelfs trouwen met iemand die hij veracht en die zijn familie sterk afkeurt. Generaal Ivólgin wil geld om zijn drinkgewoonte te kunnen betalen en ook omdat het voor hem de enige mogelijkheid biedt om tijd door te brengen met zijn minnares, Márfa Teréntjeva. Lébedev is bereid zijn handen in de open haard te steken om het pakket met 100.000 roebel te grijpen dat Nastásja Filíppovna heeft weggegooid. Niemand in de omgeving van Nastásja Filíppovna schenkt enige aandacht aan Mýsjkin tot het moment dat hij van zijn erfenis vertelt; nadat hij dat heeft gedaan, wordt hij omringd door lui die zijn geld willen. Mensen als Boerdóvski en zijn bende gaan zelfs zo ver dat ze liegen om te proberen wat van het geld van de vorst te krijgen. In de samenleving van De Idioot creëert geld niet alleen iemands fortuin - bijvoorbeeld dat van Ptítsyn - het zorgt er ook voor dat je de bruid krijgt. "Biedingen" op Nastásja Filíppovna variëren van 75.000 roebel tot 100.000, zelfs tot meer dan een miljoen. Geld is dus een duidelijk symbool van de perversie van menselijke waarden in de roman.
Het huis van Rogózjin
De donkere en verstikkende woning van de familie Rogózjin symboliseert de levensstijl van Rogózjin. De duisternis ervan staat symbool voor de man zelf: zowel zijn fysieke verschijning als zijn innerlijke wereld zijn gevuld met jaloezie, obsessie en agressie. Net als de ijzeren tralies voor de ramen van het huis, is de passie van Rogózjin verstikkend. Zijn liefde voor Nastásja Filíppovna is beklemmend.
Het monster in de droom van Hippolite
Tijdens het lezen van zijn 'Mijn Noodzakelijke Verklaring' pagina 419 beschrijft Hyppolíte - hij lijdt aan tuberculose en staat op het punt te sterven - een droom met een gruwelijk monster dat op het punt staat hem te verslinden. Dit lelijke monster vervult hem met vreselijke angst. Op psychologisch niveau vertegenwoordigt het monster de natuur zoals Hippolíte die ziet - een kracht die op het punt staat hem letterlijk te verslinden. Op een bredere schaal vertegenwoordigt het monster echter de lelijkheid en corruptie binnen de samenleving die Dostojevski portretteert in De Idioot. Het morele verval dat we overal zien, dreigt de personages in de roman te verslinden, net zoals het monster Hippolíte in zijn droom dreigt te vernietigen.
0=0=0=0=0=0=0=0=0=0=0=0=0=0=0=0
.jpeg)
Fjodor Dostojevski,
1821-1861
Net als vorst Mýsjkin, leed Dostojevski aan epilepsie.
Geld speelde trouwens in zijn eigen leven ook een grote rol, Dostojevski was gokverslaafd .
Ik stuitte nog op een interessante site over dit boek: op de ISW, Internationale School voor Wijsbegeerte , speciaal over het conflict in de ziel van Mÿsjkin. Geeft Spark Notes vooral een bruikbare opsomming van feitelijkheden, de ISW gaat veel dieper in op de gedachten van Dostojevski. Zij formuleren het conflict helderder.
Ik geef een enkel citaat:
"Mýsjkin weet dus waar zijn geluk uit bestaat: de ervaring van schoonheid, een besef van vereniging met alles. Het probleem is: hij ervaart meerdere soorten van schoonheid, in de persoon van Nastásja Filíppovna en in de persoon van Aglája Jepántsina, en zij vragen hem ertussen te kiezen. Mýsjkin wil geen keuze maken, en hij wil van allebei houden. Joseph Frank becommentarieert de val van Mýsjkin als volgt: ‘[…] De prins is de boodschapper van een christelijke liefde die niets anders is dan universeel; maar hij is ook een mens, geen bovennatuurlijk wezen – een man die verliefd is geworden op een vrouw als een schepsel van vlees en bloed. De noodzakelijke dichotomie van deze twee uiteenlopende liefdes brengt hem onvermijdelijk in een tragische impasse waaruit geen ontsnappen mogelijk is, een impasse waarin de universele verplichting tot medelijden de menselijke liefde, die voor de prins een moreel onberispelijke vorm van “egoïsme” is, fataal doorkruist.
Morele universaliteit, het mededogen van Christus, betekent liefde voor alle mensen. Wanneer de prins deze universaliteit moet verbreken tijdens de ontmoeting tussen Nastásja Filíppovna en Aglája Jepántsjina, verwerpt hij zijn diepste morele overtuigingen en vernietigt hij zichzelf. De volgende uitspraak van Friedrich Schiller zou deze gang van zaken nog meer kunnen verduidelijken: ‘Liefde is tegelijk het meest grootmoedige en het meest zelfzuchtige in de natuur; het eerste: omdat zij niets van het object van haar liefde ontvangt, maar het alles geeft […] het tweede: omdat het altijd slechts zichzelf is dat zij in haar voorwerp zoekt en koestert.’13 In een echte liefde zijn deze twee eigenschappen van liefde niet met elkaar in tegenspraak: er is niets tegenstrijdigs aan om iets te zeggen als: ‘Ik heb je lief, daarom wil ik alles wat van mij is aan jou geven, en ik heb je lief omdat ik je nodig heb.’ In prins Mýsjkin zijn grootmoedigheid en zelfzuchtigheid is er wel iets tegenstrijdigs: hij kan de combinatie van groothartigheid en egoïsme die liefde eigen is niet accepteren, omdat hij niet egoïstisch kan zijn. Nooit. Een paradoxaal mens is mogelijk, iemand die schijnbaar onverenigbare eigenschappen heeft. De paradoxale mens koestert verschillende vormen van liefde voor verschillende mensen. Volgens Dostojevski zijn we allemaal zo’n schijnbare onverenigbaarheid die zich toch aaneen weet te smeden in een of andere persoonlijkheid. Maar wie te allen tijde moreel integer wil zijn, kan geen morele tegenstrijdigheid tolereren. Daarom moet, omdat hij een moreel integer mens is, het brein van Mýsjkin hem verlaten."
Einde citaat.
Logo Internationale School voor Wijsbegeerte
Mijn eindconclusie:
Mij dunkt dat dit artikel de vinger beter op de 'wonde' legt dan dat van Spark Notes. Mýsjkin botst weliswaar met de maatschappij - dus onbaatzuchtigheid versus eigenbelang - maar de botsing in het innerlijk van Mýsjkin zelf is fundamenteler.
Voor mogelijke verdere studie van het werk van Dostojevski:
Boek van Stefan Zweig, over Dostojevski.
Commentaar uitgever:
Commentaar uitgever:
"Zweigs inzichten over Dostojevski zijn gebaseerd op intensieve studie van Dostojevski’s biografie en geschriften....."
Geen opmerkingen:
Een reactie posten