Met Macbeth heb ik me al vaker beziggehouden in mijn blog-leven!
De meeste indruk maakte The Tragedy of Macbeth, film - Joel Coen, 2021.
Verder was er een interessante eigentijdse bewerking, de film Lady MacBeth, van William Oldroyd, uit 2016.
Tot slot las ik de stukken:
Macbeth, William Shakespeare, in het Nederlands vertaald door Peter Verstegen, 2020.
Zie
en
Macbeth, William Shakespeare, ca. 1604
Oxford School Edition, edited by Roma Gill e.a. 2004
Schreuders noemt Macbeth het meest duistere treurspel van Shakespeare. Het speelt zich ver weg af van het zonnige Italië. Macbeth was een Schot. Er is veel onmenselijks in het stuk, denk aan hekserij, verraad, moord, boosheid, ambitie die door roeien en ruiten gaat.
De ambitie vloeit voort uit behaald eigen succes; opvolging van de vorst moet het goede gevolg van je daden zijn. Hieraan zitten filosofische gedachten vast over het thema tijd. De dingen die gebeuren vloeien voort uit het verleden. De vermeende 'verdiende' opvolging wordt gebaseerd op het behaalde succes.
De heksen kunnen in de toekomst kijken, zij wekken de ambitie bij MacBeth. En Lady Macbeth speelt een grote rol. Zij vrouwen twijfelen allemaal niet. 'Ben jij geen man?' zegt Lady Macbeth. Ze eist daadkrachtigheid van haar man. Het wordt al bij al een bloederig stuk, mede door het psychologisch effect van de moord op Duncan op zowel Macbeth als zijn vrouw. Ook Banqo wordt vermoord door Macbeth, waarna beide echtelieden gek worden.
Er ligt een stapel lijken, de Lady slaapwandelt en heeft bloed aan haar handen. Er vindt een wrakende gerechtigheid plaats aan het eind van zijn bewind. Nemesis: 
Beeld Nemesis, ca. 150 n.Chr.
Nemesis (Oudgrieks: Νέμεσις, letterlijk: 'het toekennen/uitdelen van de verdiende straf') is een figuur uit de Griekse mythologie. Zij is de meedogenloze godin van de gerechtigde wraak, maar ook van de gelijkheid. Terzijde zij opgemerkt, dat MacBeth de kortste tragedie van Shakespeare is, 2477 verzen, dat is minder dan de helft van Hamlet.
Macbeth werd in 2015 verfilmd door Justin Kurzel;
filmposter.
Vaak werd Macbeth aangeduid als The Scottish play: de titel noemen bracht ongeluk, meende men. Schreuders geeft een paar voorbeelden van voorstellingen in het verleden waarbij doden vielen. Bij de première zou een acteur het leven gelaten hebben door een echte dolk. Rustte er een vloek op het stuk? In 1953 zou Charlton Heston vlam gevat hebben bij een openluchtvoorstelling op Bermuda.
James I, 1566 - 1625
Koning van Engeland, was al James VI van Schotland
Zoon van Maria I Stuart. Opvolger van Elisabeth I
Schreuders legt vervolgens verband met het toneelstuk en de geschiedenis: Koning James I was heel bijgelovig. Hij werd koning van het Verenigd Koninkrijk, maar de Schotten waren niet populair. Schotten golden als ruwe drinkebroers.
Tussen Macbeth en de geschiedenis van het koningshuis zou een verband bestaan: Banquo zou een voorvader van James zijn.
Verder was er in 1605 het gunpowderplot, een poging de katholieken weer aan de macht te krijgen. Dat was ook een complot tegen de heersende vorst. Het "Guy Fawkes" plot, de aanstichter van het complot. Zijn dood op de brandstapel wordt elk jaar nog op 5 november herdacht bij de Bonfire Night.
Dan schreef James I nog de filosofische verhandeling Daemonologie, in 1597 over necromantie, waarzeggerij, zwarte magie et cetera. Het werd opnieuw gedrukt in 1603. James onderschreef de heksenjacht. Je ziet het terug in de rol van de heksen in MacBeth.
.jpg)
Was er wellicht ook een complot tegen James? Dat weten we niet echt. MacBeth is niet een echt politiek stuk, Het laat Schotland zien als een plek waar MacBeth vrij spel heeft.
Titelpagina van het boek van James I, herdruk van 1603.
In 1590 werden nog volop heksen verbrand..jpg)
J.A. Koch, Macbeth und die Hexen
1835
De drie heksen uit bovengenoemde film van Joel Coen
_16_254_2_Macready_als_Macbeth.png)
Onder en boven:
Twee plaatjes van Mr. Macready, Engels acteur, in zijn rol als MacBeth, de Schot
Macready leefde van 1770-1874
De Schotten waren dappere krijgers. MacBeth ook, hij vocht voor Duncan.
Elisabeth I regeerde van 1558-1603; voorafgaand dus aan James I
Er zitten veel polariteiten in het stuk: in het begin is MacBeth nobel, aan het eind moordt hij. Hoe zit dat precies. Is hij verworden tot een moordenaar? Of was hij dat al van meet af aan? Is het kwaadaardigheid? Of is het een zwakte? 'Fair and faul', "groots en voos", zeggen de heksen aan het begin. De Nederlandse tekst is volgens de vertaling van Verstegen.
Er is een heel interessant blog te vinden over dit onder werp onder DEZE LINK.
We zien hem als man, als soldaat/krijger. Het woord 'bloody' keert steeds terug, het plot is erg bloederig.
Schreuders wijst ook nog op Simon Forman, (1552-1611), astroloog. 
Simon Forman, astroloog, occultist en kruidkundige in tijdperk Elisabeth I en James I
Deze bezocht het theater vaak, en schreef daar de ervaringen die hij onderging op. Zie DEZE LINK. De aantekeningen zijn bewaard gebleven in Forman’s “The Bocke of Plaies and Notes therof”. 'He went to see Macbeth, and was impressed by the medical and magical elements of the play, especially the presence of a doctor making notes of Lady Macbeth’s words as she sleep-walked. You can find the full description here , but this is an extract:"In Macbeth at the Globe, 1610, the 20 of April, Saturday, there was to be observed, first, how Macbeth and Banquo, two noble men of Scotland, riding through a wood, there stood before them three women fairies or nymphs, and saluted Macbeth, saying three times unto him, “Hail, Macbeth, King of Codon; for thou shall be a King, but shall beget no kings,” etc. Then said Banquo, “what all to Macbeth, and nothing to me?” “Yes”, said the nymphs, “hail to thee, Banquo, thou shall beget kings, yet be no king”; and so they departed …
And Macbeth…through the persuasion of his wife did that night murder the King in his own castle, being his guest; and there were many prodigies seen that night and the day before. …
Then was Macbeth crowned kings; and then he…contrived the death of Banquo…. The next night…the ghost of Banquo came and sat down in his chair behind him. And he…saw the ghost of Banquo, which fronted him so, that he fell into a great passion of fear and fury, uttering many words about his murder, by which, when they heard that Banquo was murdered, they suspected Macbeth. …
Observe also how Macbeth’s queen did rise in the night in her sleep, and walked and talked and confessed all, and the doctor noted her words."
Dan is er nog een connectie tussen toneelstuk en geschiedenis in de figuur van Edward the Confessor 1042-1066.
Edward the Confessor, enthroned, opening scene of the Bayeux Tapestry
Edward dient als tegenpool van Macbeth; Macbeth is wreed, misdadig, Edward is welwillend, verleent MacDuff asiel. Hij heeft alleen een beschrijvende rol, treedt niet op als personage in het stuk.
Rapfhael Holinshed (ca. 1520 - ca. 1580) was een Engels geschiedschrijver. Over zijn leven is niets met zekerheid bekend. Zijn naam is verbonden aan één werk, The Chronicles of England, Scotland and Ireland, dat ook wel naar hem Holinshed's Chronicle wordt genoemd. Het werk verscheen in 1577. Dit werk geldt als de eerste bron voor Shakespeare's MacBeth.
‘Still it cried ‘Sleep no more!’ to all the house:
‘Glamis hath murder’d sleep, and therefore Cawdor
Shall sleep no more; Macbeth shall sleep no more.’’
Macbeth, Act 2, Scene 2
Henri Fuseli schilderde heel wat Shakespeare-taferelen, voor de Boydell Shakespeare Gallery.
Henri Fuseli, Lady MacBeth, Sleepwalking.
1784
Fuseli was Oostenrijker van origine. Hij beschouwde het theater als de beste leerschool voor een buitenlander om de uitspraak van de Engelse taal te leren. Hij liet nooit de kans voorbijgaan om een bepaalde speler (Garrick) te zien optreden en hij was doorgaans op de voorste rij van de tribune te vinden.
Zo zag hij zeer regelmatig Shakespeares toneelstukken op het toneel in de oorspronkelijke taal. Maar liefst 70 stuks van zijn werken waren geïnspireerd door Shakespeare.
Onder de Shakespeareaanse toneelstukken ontwikkelde Fuseli een unieke relatie met Macbeth.
Onder de Shakespeareaanse toneelstukken ontwikkelde Fuseli een unieke relatie met Macbeth.
The Armed Head Appears to Macbeth - Henry Fuseli
(Licht-donker-effecten. Mooi schilderij.)
Cd-omslag Shoshtakovitsj Opera.
Interessant is, dat ik de filmversie van dit verhaal al aangaf in het begin. Lady MacBeth, van William Oldroyd, uit 2016.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten