Ran, door Akira Kurosawa; 1985.
Ran zag ik in 1985, samen met mijn 13-jarige zoon Job, die deze film had uitgekozen. Het is een prachtige vertolking van het Shakespeare-drama King Lear. Er zijn zelfs mensen die vinden dat het de beste vertolking ervan is!
Ran begint zó: in het centrum de machtige vorst Lord Hidetora Ichimonji, trots, goedgekleed, hij heeft de wind eronder bij zijn onderdanen.
En zo eindigt hij: zielig, verjaagd door oorlog en verraad....
... En ten slotte alleen nog over met zijn nar. Waanzinnig geworden.
A.I overzicht: Ran, geregisseerd door Akira Kurosawa, is een Japans episch historisch drama uit 1985, geïnspireerd door Shakespeares King Lear en de legendes van daimyo (krijgsheer) Mori Motonari. De film vertelt het verhaal van Lord Hidetora Ichimonji, een machtige krijgsheer die besluit af te treden en zijn koninkrijk te verdelen onder zijn drie zonen. Het plot verkent thema's als macht, verraad, hebzucht en de destructieve aard van ambitie, terwijl de zonen botsen over de controle, wat leidt tot chaos en de ondergang van de Ichimonji-clan.
Een meer gedetailleerde analyse:
Historische achtergrond:
Een meer gedetailleerde analyse:
Historische achtergrond:
De film speelt zich af in het Japan van het Sengoku-tijdperk, een periode van burgeroorlog en politieke onrust.
Plot:
Hidetora, die het einde van zijn leven nadert, gelooft dwaas genoeg dat hij de controle kan behouden door zijn koninkrijk te verdelen onder zijn drie zonen, Taro, Jiro en Saburo.
Het conflict:
Saburo, de jongste, uit zijn zorgen over het vermogen van de broers om verenigd te blijven, wat leidt tot zijn verbanning.
De Ondergang:
De twee oudste zonen, gedreven door hebzucht en ambitie, verraden hun vader en elkaar, wat leidt tot een brute burgeroorlog.
Hidetora's Lot:
Hidetora is getuige van de verwoesting die zijn zonen aanrichten en vervalt in waanzin nadat hij zijn vazallen heeft zien afslachten.
Thema's:
Ran onderzoekt de corrumperende invloed van macht, de gevolgen van verraad, de cyclische aard van geweld en de zinloosheid van menselijke ambitie.
Beelden:
De film staat bekend om zijn verbluffende beelden, met name het gebruik van kleur en epische gevechtsscènes, die bijdragen aan de krachtige en sombere weergave van de menselijke natuur.
Ik geef nu een samenvatting van Kin Lear zoals Shakespeare het schreef:
King Lear draait om de ouder wordende koning Lear die besluit zijn koninkrijk te verdelen onder zijn drie dochters, waarbij het grootste deel naar de dochter gaat die het meest overtuigend haar liefde voor hem belijdt. De twee oudste dochters, Goneril en Regan, vleien hem met onoprechte verklaringen, terwijl de jongste, Cordelia, weigert mee te doen aan de schijnvertoning en onterft wordt. Deze beslissing zet een reeks gebeurtenissen in gang die leiden tot Lears waanzin, verraad door zijn dochters en een tragische climax met dood en lijden voor veel van de hoofdpersonages.
Subplot: Gloucester's teleurstelling:
Een parallelle plot gaat over de graaf van Gloucester, die valse beschuldigingen tegen zijn loyale zoon Edgar gelooft, georkestreerd door zijn buitenechtelijke zoon Edmund. Edgar wordt ook gedwongen om in vermomming rond te zwerven.
Terugkeer en confrontatie:
Cordelia keert terug met een Frans leger om haar vader te redden, maar haar troepen worden verslagen. Lear en Cordelia worden gevangengenomen.
Tragische climax:
Het stuk culmineert in verschillende sterfgevallen, waaronder Cordelia en Lear, wat de gevolgen van verraad, onrecht en de destructieve aard van ongecontroleerde macht benadrukt.
Docent Schreuders weidde uit over het thema koningschap:
Plot:
Hidetora, die het einde van zijn leven nadert, gelooft dwaas genoeg dat hij de controle kan behouden door zijn koninkrijk te verdelen onder zijn drie zonen, Taro, Jiro en Saburo.
Het conflict:
Saburo, de jongste, uit zijn zorgen over het vermogen van de broers om verenigd te blijven, wat leidt tot zijn verbanning.
De Ondergang:
De twee oudste zonen, gedreven door hebzucht en ambitie, verraden hun vader en elkaar, wat leidt tot een brute burgeroorlog.
Hidetora's Lot:
Hidetora is getuige van de verwoesting die zijn zonen aanrichten en vervalt in waanzin nadat hij zijn vazallen heeft zien afslachten.
Thema's:
Ran onderzoekt de corrumperende invloed van macht, de gevolgen van verraad, de cyclische aard van geweld en de zinloosheid van menselijke ambitie.
Beelden:
De film staat bekend om zijn verbluffende beelden, met name het gebruik van kleur en epische gevechtsscènes, die bijdragen aan de krachtige en sombere weergave van de menselijke natuur.
0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0
Ik geef nu een samenvatting van Kin Lear zoals Shakespeare het schreef:
King Lear draait om de ouder wordende koning Lear die besluit zijn koninkrijk te verdelen onder zijn drie dochters, waarbij het grootste deel naar de dochter gaat die het meest overtuigend haar liefde voor hem belijdt. De twee oudste dochters, Goneril en Regan, vleien hem met onoprechte verklaringen, terwijl de jongste, Cordelia, weigert mee te doen aan de schijnvertoning en onterft wordt. Deze beslissing zet een reeks gebeurtenissen in gang die leiden tot Lears waanzin, verraad door zijn dochters en een tragische climax met dood en lijden voor veel van de hoofdpersonages.
Edwin Austin Abbey. King Lear, Act I, Scene I (Cordelia's Farewell)
The Metropolitan Museum of Art. Dates: 1897-1898
Een parallelle plot gaat over de graaf van Gloucester, die valse beschuldigingen tegen zijn loyale zoon Edgar gelooft, georkestreerd door zijn buitenechtelijke zoon Edmund. Edgar wordt ook gedwongen om in vermomming rond te zwerven.
Terugkeer en confrontatie:
Cordelia keert terug met een Frans leger om haar vader te redden, maar haar troepen worden verslagen. Lear en Cordelia worden gevangengenomen.
Tragische climax:
Het stuk culmineert in verschillende sterfgevallen, waaronder Cordelia en Lear, wat de gevolgen van verraad, onrecht en de destructieve aard van ongecontroleerde macht benadrukt.
0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0
De cursus van de Vrije Academie schonk eigenlijk weinig aandacht aan de intriges van het stuk. Dat gold net zo zeer voor de andere 'tijdloze tragedies'. Wel kwam de aandacht te liggen op thematiek, beroemde vertolkingen van het stuk, en uit welke handschriften we het stuk kennen, eerste voorkomen. 
Dit is King Lear in een verfilming van 2018. Met Anthony Hopkins, Emma Thompson, Emily Watson, Florence Pugh; Pugh is Cordelia.
Peter Brook regie, Paul Scofield Lear, 1970
En nog verder terug in de tijd: King Lear vertolkt door
Orson Welles, 1953
Dan vermeldt Schreuders nog een moderne bewerking van King Lear: de film A Thousand Acres, naar een boek van Jane Smiley. De film dateert van 1997. Michelle Pfeiffer en Jessica Lange spelen er de hoofdrol in.
Filmposter A Thousand Acres
1997
Nu is dat grondwettelijk vastgelegd, in Shakespeares tijd was het een absolute macht aan het worden. Wel was het onderwerp van debat. Koningschap vloeide voort uit het feodalisme, het ging om een 'militair leider', de aanvoerder van de adel. Dat waren bereden ridders, de vorst was de primus inter pares. Hij verdeelde de macht. In Groot-Brittannië van die tijd was er een problematische verhouding tussen land, adel en koning. Van wie is het land? Eigenlijk van de vorst.
Maar ook de kerk speelde er een rol, sinds Henry VIII, de Anglicaanse kerk.
Toch kijken we in dit stuk minder historisch naar de personen. Er is wat dat betreft een verschil met de koningsstukken die wel historisch waren. (Bij voorbeeld Richard II.)
Er worden vragen behandeld over identiteit, religie, en psychologische vragen - 'bij de gratie Gods': hoe zit dat met de macht die je zo krijgt?
Maar Lear verliest uiteindelijk zijn verstand, en wordt zwerver. Lijdt hij aan een psychose?
Waanzin kwam ook in Hamlet voor. In het begin van het stuk doet Lear afstand van het koningschap; zo ook van zichzelf.
Hij gaat naar buiten in een apocalyptische storm. van hem is alleen nog een geesteszieke, oude man over.
Centraal ook staat de relatie met zijn dochters, en de overerfbaarheid van het koningschap. Van de drie is de jongste de mooiste en de beste. De twee oudste maken hun vader maar wat wijs, smeren met stroop. Toch stuurt Lear de jongste, de oprechtste, weg. Hij verdeelt het land onder de twee oudste slijmballen.
Er ontstaat chaos. De natuur, en alle elementen worden vijandig en onherbergzaam. Goneril en Regan, de twee oudsten, kleineren hun vader en sturen hem weg. Lear gaat de woeste heide op in een storm. Shakespeare verbeeldt dit kosmisch-universeel, de hemel daalt neer. Alles wat hoog was, wordt laag, alles raakt omgekeerd. Slecht en goed wisselen dan voortdurend.
In zijn razernij houdt Lear alleen het gezelschap over van de nar, 'the fool'. Die is wel het laagste in de rangorde. Maar: hij kan wel de waarheid zeggen!.jpg)
Er is ook veel over King Lear geschreven; Schreuders noemt enkele schrijvers, die eigenlijk allemaal bespreken dat het stuk weliswaar de absolute top is, maar tegelijk zeer 'huge'; 'too huge for the stage' zoals A.C. Bradley zegt, ook door de vele wisselende scenes. Bernard Shaw zei: 'No one will ever write a better tragedy than Lear.'
Het stuk is vóór 1606 geschreven. Het komt voor in twee oude handschriften, de Quarto (Q1) uit 1608, en de First Folio (F1) uit 1623. Deze handschriften verschillen aanzienlijk van elkaar, wat leidt tot discussie over de "ware" tekst van het stuk. Het gaat om maar liefst 300 regels die alleen in de Q1 staan.
King Lear and the Fool in the Storm,
ca. 1851, William Dyce
King Lear Weeping over the Dead Body of Cordelia
"Lear in the Storm"; George Romney, tekening uit de 19e eeuw, datum onbekend.
Wat mij betreft is dit een ontroerend plaatje. Het menselijke van Lear komt hier vooral tot uitdrukking.
"Blow, winds, blow, crack nature's mould"
.jpg)
Koning Lear en de dwaas
Willem Holmes Sullivan, eind 19e eeuw, olieverf op canvas.
00-0-0-0-0-0-0-0-0-0-0
Het stuk is vóór 1606 geschreven. Het komt voor in twee oude handschriften, de Quarto (Q1) uit 1608, en de First Folio (F1) uit 1623. Deze handschriften verschillen aanzienlijk van elkaar, wat leidt tot discussie over de "ware" tekst van het stuk. Het gaat om maar liefst 300 regels die alleen in de Q1 staan.
Vermeldenswaard is nog, dat iedereen steeds een andere gedaante aanneemt: er zijn voortdurend verkleedpartijen. 
William Shakespeare, 1564-1616
Beroemdste citaat uit Lear: "Nothing will come of nothing."
Dit zegt Lear tegen dochter Cordelia als die weigert haar liefde voor hem in woorden uit te meten. Ze wil daarmee zeggen dat ze niet wil huichelen of stroopsmeren. Zoals haar zusters doen.
Het erge is, dat Lear dit werkelijke bewijs van liefde uitlegt als een afwezigheid van erkenning. Als zij 'niets' meer wil zeggen, zal er ook niets van komen. Geen koninklijk erfdeel.
Tegelijk komt er zo de aandacht te liggen op de leegheid van verklaringen van de andere dochters. Die holheid leidt inderdaad tot niks.
o-o-o-o-o-o-o-o-o-o-o-o-o-o-o
Shakespeare haalde zijn kennis / gebruikte als bronnen ook hier uit bestaande verhalen. Zo was er het Griekse volkssprookje over zout, "Zoo geren as zout": het gaat over een koning die zijn drie dochters vraagt hoeveel ze van hem houden. De oudste dochter zegt "zo veel als de zon", de middelste "zo veel als de maan". De jongste dochter antwoordt "zo veel als zout". De koning is beledigd en verbant haar omdat hij zout als waardeloos beschouwt. Later blijkt zout echter onmisbaar, en de koning beseft zijn fout wanneer hij zonder zout komt te zitten. De dochter keert terug en wordt vergeven.
Het sprookje benadrukt de waarde van iets dat vaak als vanzelfsprekend wordt beschouwd, en de onvoorwaardelijke liefde van de dochter.
Er zijn verschillende versies van dit sprookje, vaak met kleine variaties in details, maar het centrale thema van de waarde van zout en de liefde van de jongste dochter blijft hetzelfde.
Edgar in King Lear vermomt zich als de gekke "Tom o' Bedlam". De termen "Tom o' Bedlam" en "Bedlam-bedelaar" werden gebruikt om bedelaars en zwervers te beschrijven die een geestesziekte hadden of veinsden dat te doen. Ze gaan terug op een anoniem gedicht aan het begin van de 17e eeuw. Ze beweerden, of werden verondersteld, voormalige gevangenen te zijn van het Bethlem Royal Hospital (Bedlam).
Het sprookje benadrukt de waarde van iets dat vaak als vanzelfsprekend wordt beschouwd, en de onvoorwaardelijke liefde van de dochter.
Er zijn verschillende versies van dit sprookje, vaak met kleine variaties in details, maar het centrale thema van de waarde van zout en de liefde van de jongste dochter blijft hetzelfde.
Edgar in King Lear vermomt zich als de gekke "Tom o' Bedlam". De termen "Tom o' Bedlam" en "Bedlam-bedelaar" werden gebruikt om bedelaars en zwervers te beschrijven die een geestesziekte hadden of veinsden dat te doen. Ze gaan terug op een anoniem gedicht aan het begin van de 17e eeuw. Ze beweerden, of werden verondersteld, voormalige gevangenen te zijn van het Bethlem Royal Hospital (Bedlam).
Zo zag het ziekenhuis eruit in 2007.
Bethlem Royal Hospital , ook bekend als St Mary Bethlehem , Bethlehem Hospital en Bedlam , is een psychiatrisch ziekenhuis in Bromley, Londen . De beroemde geschiedenis ervan heeft verschillende horrorboeken, films en televisieseries geïnspireerd, met name Bedlam , een film uit 1946 met Boris Karloff.Er bestond destijds al een verhaal met de titel: The True Chronicle History of King Leir. Shakespeare was du ook hier niet persé origineel. Publicatie 1605, geen auteur bekend.
Verder geldt als bron: Geoffrey of Monmouth's Historia Regum Britanniae (Geschiedenis van de koningen van Groot-Brittannië). Deze kroniek bevat de eerste bekende versie van het verhaal van Koning Lear, dat vervolgens door Shakespeare is bewerkt In Geoffrey's verhaal is Koning Leir een Britse koning die zijn koninkrijk onder zijn dochters verdeelt, met een relatief gelukkig einde waarin hij weer op de troon komt. Shakespeares Koning Leir verandert het einde aanzienlijk en beeldt een tragische ondergang uit.
Eigentijdse uitgave; het origineel dateert van 1136.
Monmouth; (ca. 1095 - ca. 1155 ) was een katholieke geestelijke uit Monmouth, Wales, en een van de belangrijkste figuren in de ontwikkeling van de Britse geschiedschrijving
ca. 1851, William Dyce
Lear fulmineert tegen de elementen:
Blow, winds, and crack your cheeks!
Blow, winds, and crack your cheeks!
King Lear Weeping over the Dead Body of Cordelia
1786–8, James Barry
(Stonehenge op de achtergrond?)
In de climax van het stuk houdt Lear Cordelia in zijn armen, en dan sterft zij. Het stuk eindigt met haar dood, en die van Lear. Er vallen nog meer doden, waardoor een gevoel van totale verwoesting overblijft.
In de climax van het stuk houdt Lear Cordelia in zijn armen, en dan sterft zij. Het stuk eindigt met haar dood, en die van Lear. Er vallen nog meer doden, waardoor een gevoel van totale verwoesting overblijft.
"Lear in the Storm"; George Romney, tekening uit de 19e eeuw, datum onbekend.
Wat mij betreft is dit een ontroerend plaatje. Het menselijke van Lear komt hier vooral tot uitdrukking.
Het gaat in Lear om het koningschap, om ouderdom en waanzin, en om menselijkheid.
Aandacht voor de betekenis van het woord KNOW:
KNOW that we have divided in three our kingdom
Zat Lear hier al fout?
Hugo Claus laat in zijn vertaling dat KNOW weg.
Maar het komt steeds terug. Zowel in de betekenis van weten, als erkennen en herkennen.
Denk aan de subplot van de echte/natuurlijke zoon van Gloucester, tegenover de bastaard, de 'valse', 'onechte' zoon. Echtheid wordt synoniem met goedheid, natuurlijkheid.
Dan: De 'tragische fout' (hamartia) van King Lear is zijn arrogantie en buitensporige trots. Hij ziet niet in wie van de drie dochters werkelijk van hem houdt.
Deze zin is een beroemd citaat. In deze scene in de derde acte, fulmineert Lear tegen de storm, en eist dat de winden hun wangen uiteen zullen blazen, en de 'mallen' van de natuur kapotslaat. Eigenlijk roept hij op tot verwoesting van de wereld, en geeft de mensheid, in het bijzonder de ondankbaren (zijn dochters!) de schuld van zijn lijden.
"The storm in King Lear is not just a weather event; it symbolizes the chaos in Lear's mind and the political turmoil in Britain. It reflects his inner turmoil, madness, and fall from power. The storm serves as a powerful metaphor for his vulnerability and loss of authority."
Roger Allam as King Lear: ‘Blow, winds, and crack your cheeks’ | Shakespeare Solos
Guardian Culture
Geen opmerkingen:
Een reactie posten