Blijf bij ons, Bach - Sigiswald Kuijken, 2020.

Boekomslag. Ondertitel:

Het verhaal van een innige relatie.

In de Goede Week was op Klara een vaste gast Sigiswald Kuijken. Klara liet een uitvoering van de Johannes Passion horen in een uitvoering van zijn koor en orkest, La Petite Bande. 

In 1972 richtte Kuijken dit barokorkest op, onder impuls van Deutsche Harmonia Mundi en Gustav Leonhardt. Ze traden wereldwijd op en maakte diverse opnamen. 

In een interview vertelde Sigiswald Kuijken dat hij sinds een paar jaar 'vanuit een doorgedreven onderzoek belangrijke vernieuwingen in de uitvoering van de (religieuze) muziek van Bach heeft ingevoerd: géén koor, maar een solistisch vocaal kwartet (soms door Bach zelf uitgebreid tot acht zangers), een even slanke instrumentale bezetting, een uitgesproken aandacht voor de juiste tekstdeclamatie. 

De beluisterde Johannes-Passie was prachtig!

La Petite Bande, onder leiding van Sigiswald Kuijken (3e van rechts vooraan)

Zoekend op internet vond ik dit boek van de hand van Kuijken. Ik was geïnteresseerd geraakt door zijn prachtige uitvoering, maar ook door de begeestering waarmee hij sprak over Bach, de muziek en de teksten. 

Uit het boek pak ik één hoofdstuk dat een belletje bij mij deed rinkelen: het hoofdstuk Cantate BWV 6, 'Bleib bei uns, denn es will Abend werden'. Ik ben al een tijdlang gegrepen door deze tekst met muziek, zoals gecomponeerd door Josef Rheinberger. - Ik weet het: geen Bach, maar zó prachtig, en eenvoudig. En vooral:  zo mooi gezongen!

 

Een prachtige uitvoering door VOCES8 van Abendlied, 

van Joseph Rheinberger. 

De tekst: Bleib bei mir, denn es will Abend werden, komt uit Lucas 24:13-35:

    "Diezelfde dag gingen twee van de leerlingen op weg naar een dorp dat Emmaüs heet en zestig stadie van Jeruzalem verwijderd ligt. Zij spraken met elkaar over alles wat er was voorgevallen. 

    Terwijl zij zo met elkaar in gesprek waren, kwam Jezus zelf op hen toe en liep met hen mee. Maar hun blik werd vertroebeld zodat ze hem niet herkenden. Hij vroeg hun: 'Waar loopt u toch over te praten?  Met een bedrukt gezicht bleven ze staan. Een van hen, die Kléopas heette, antwoordde: 'Bent u dan de enige vreemdeling in Jeruzalem die niet weet wat daar deze dagen gebeurd is?' Hij vroeg hun: 'Wat dan?' Ze antwoordden: 'Wat er gebeurd is met Jezus uit Nazareth, een machtig profeet in woord en daad in de ogen van God en van het hele volk. Onze hogepriesters en leiders hebben hem ter dood te laten veroordelen en laten kruisigen. Wij leefden in de hoop, dat hij degene was die Israël zou bevrijden, maar inmiddels is het de derde dag sinds dat alles gebeurd is. Bovendien hebben een paar vrouwen uit ons midden ons in verwarring gebracht. Toen ze vanmorgen vroeg naar het graf gingen, vonden ze zijn lichaam daar niet gevonden en ze kwamen zeggen, dat er engelen aan hen waren verschenen. De engelen zeiden dat hij leeft. Een paar van ons zijn toen ook naar het graf gegaan en troffen het aan zoals de vrouwen gezegd hadden, maar Jezus zagen ze niet.'
    Toen zei hij tegen hen: 'Hebt u dan zo weinig verstand en bent u zo traag van begrip dat u niet gelooft in alles wat de profeten gezegd hebben! Moest de Messias al dat lijden niet ondergaan om zijn glorie binnen te gaan?' Daarna verklaarde hij hun wat er in al de Schriften over hem geschreven stond, en hij begon bij Mozes en de Profeten.
    Ze naderden het dorp waarheen ze op weg waren. Jezus deed alsof hij verder wilde reizen. Maar ze drongen er sterk bij hem op aan dat niet te doen en zeiden: 'Blijf bij ons, want het is bijna avond en de dag loopt ten einde.' Hij ging mee het dorp in en bleef bij hen. Toen hij met hen aan tafel aanlag nam hij het brood, sprak het zegengebed uit, brak het en gaf het hun. Nu werden hun ogen geopend en herkenden zij hem. Maar hij werd onttrokken aan hun blik. Daarop zeiden ze tegen elkaar: 'Brandde ons hart niet in ons toen hij onderweg met ons sprak en de Schriften voor ons ontsloot?' 

    Ze stonden op en keerden onmiddellijk naar Jeruzalem terug, waar ze de elf en de anderen aantroffen, die tegen hen zeiden: 'De Heer is werkelijk uit de dood opgewekt en hij is aan Simon verschenen!' De twee leerlingen vertelden wat er onderweg gebeurd was en hoe hij zich aan hen kenbaar had gemaakt door het breken van het brood."

Emmaüsgangers

Schilderij van Janet Brooks Gerloff (1947- 2008)

 Van DEZE SITE.

Bleib bei uns, Bach BWV 6; door Collegium Vocale Gent o.l.v. ,Philippe Herreweghe.

Emmaus, Rembrandt van Rijn. 

Wat mij inspireert, is wat Kuijken beschrijft over wat Bach voor hem betekent: Bach brengt hem bij zijn diepste innerlijk. Precies zoals Meister Eckhart, Rumi, of Johannes Tauler dat doen. 

Ik citeer Kuijken, die op p. 205 Rumi aanhaalt:

'De bron, door velen God genoemd, ligt binnen in ons, al van voor we bestonden, en als we die zoeken, dan zoeken we eigenlijk iets van ons dat we steeds al hadden, een plek waar we steeds al verbleven, een kern die we steeds al waren, alleen weten we het (nog) niet en hebben we het (nog) niet ervaren. Er zijn overigens wel mensen die het weten en ervaren hebben.' (....) 'Naar mijn mening heeft Bach in de diepte steeds met dat alles te maken.' 

Vandaar de titel van zijn boek: Blijf bij ons, Bach - zoals de Emmausgangers naar nabijheid van Jezus verlangden. 

Sigiswald Kuijken, geboren 1944.

Kuijken vertelt in dit boek heel veel over Bach, veel meer dan ik hier aanhaal. Hij biedt veel verdiepende kennis over bepaalde muziekwerken en de instrumenten.  Aan bod komen onder andere de Brandenburgse Concerten, een aantal cellosuites, en in extenso de cantate Bleib bei uns. 

Ik heb me tot bovenstaande enkele overweging beperkt. Getroffen door het Emmaus-thema.