Boekomslag
Ik vond dit een nogal raadselachtig boek. Er gebeurt erg veel in, maar het was dikwijls moeilijk uit te maken wat precies de betekenis van alle gebeurtenissen was. En of er bijvoorbeeld samenhang was.
Tegelijk maakte die raadselachtigheid ook wel de charme van het boek uit.
Het speelt zich af in Brittanië, in de tijd dat de Romeinen er net weg waren. Er zijn nog wegen en ruïnes van hen over. Koning Arthur is al dood, maar zijn neef Gawein leeft nog, hij is een oude man.
Ik had niet meteen door dat het een fantasy-verhaal was, met trollen, hellehonden, en draken. Ik meende nog even dat er van beeldspraak sprake was. Maar de genoemde figuren komen er wel degelijk echt in voor, en spelen een rol.
King Arthur.
Tegelijk zijn er ook echte mensen, zoals de hoofdfiguren het oude echtpaar Axl en Beatrice. Ze wonen in een ondergrond soort gangenstelsel, ze houden veel van elkaar, en gaan op een dag op pad om hun zoon te bezoeken in een naburig dorp. Ze weten helemaal niet waarom hun kind weg is, dat gaan ze uitvinden. Hun verloren geheugen wordt in verband gebracht met een dikke mist die over het land hangt.
Axl en Beatrice zijn Britten, maar Beatrice is ook bekend met een Saksisch dorp, waar ze als eerste naar toe gaan. Ze zoekt daar een medicijnvrouw op die haar moet helpen met een pijn die ze heeft.
Ze ontmoeten soldaten op een brug, één van hen met lang, grijs haar is bijzonder vriendelijk tegen Beatrice.
Arthur met zijn ridders van de tafelronde. Gawein moet hierbij zijn.
In het dorp ontmoeten ze Heer Wistan, een Saksische krijger. Hij gaat met Axl en Beatrice mee.
De medicijnvrouw stuurt haar weer door naar een klooster, waar een nog betere geneesheer is, Pater Jonus.
Je merkt, dat het dwars door alle vergetelheid heen, af en toe herinneringen opduiken bij de oude mensen. Meestal zijn die donker en verontrustend.
Middeleeuws plaatje van Merlin the Wizard, die hier gedichten dicteert. Ook Merlijn komt zijdelings voor in het boek.
In het klooster wordt het verhaal steeds ondoorzichtiger: een jongen zit gevangen in een schuur, hij is gewond, hij loopt zingend om een wagen heen, als een muildier. Het is Edwin, een jongen van twaalf, en hij is zijn moeder kwijt. Hij hoort haar stem. Zij inspireert hem, hij zal een fantastische krijger worden. Het klooster blijkt helemaal geen veilige plek te zijn, maar staat boven een gangenstelsel waar babylijkjes begraven liggen. Het is Beatrice die dit ontdekt.
Heer Wistan doodt daar een hellehond, die in het gangenstelsel huist. Er wordt iets gezegd over de relatie van Edwin tot de draak: hij zou nu besmet zijn door de draak, hij zou met haar willen paren (of zij met hem) en zou vanaf nu met dat doel naar haar op zoek zijn.
Knoop er maar eens een touw aan vast.
Mijn favoriete 'wezen' uit Tolkien.
De wagen waar Edwin omheen loopt, is een martelplaats waar mensen (monniken) aangevreten worden door vogels, om de draak te behagen. Edwin is daaraan ontkomen, als ik het goed heb begrepen, hoewel hij gewond is. Omdat de mensen denken dat zijn wond is toegebracht door trollen, willen ze hem doden.
Dan heb ik nog overgeslagen het verhaal van de veerman, samen met dat van een vrouw met een konijn en een mes in haar hand. De veerman heeft ooit haar man overgezet naar een eiland, waar iedereen alleen is. Bij Beatrices navraag blijkt, dat de veerman altijd man en vrouw bevraagt op hun dierbare herinneringen. Alleen mensen die hun leven lang diep van elkaar gehouden hebben, zullen op het eiland elkaar nog hebben, en niet alleen zijn.
Dit troost, maar verontrust ook wat.
De dode konijnen komen later in een ander verband ook nog eens terug. Ik heb niet kunnen vinden of het een bijzondere betekenis had.
Hier vecht Sir Lancelot met een vriendelijke draak; een andere dus dan hier in het boek.
Ridder Gawein, de neef van koning Arthur, rijdt rond op een oud paard, Horace. Hij doet denken aan Don Quichot. Hij voegt zich ook bij het gezelschap Axl-Beatrice-Wistan-Edwin. Gawein leeft met nog de opdracht van Arthur om de draak te doden. Hij vindt dat het alleen zijn taak is. Dat heer Wistan hetzelfde wil doen, vindt hij niet goed, omdat het hém toekomt.
De draak Querig, die met haar mist (het is een vrouwelijk dier) vergetelheid over het land brengt, huist in een steengraf. Daarheen gaat de tocht nu.
Oude afbeelding, Gawain and the Green Knight.
Ze ontmoeten een stel kinderen die een geit vergiftigde bladeren te eten hebben gegeten. Het plan is om het dier naar Querig te brengen, dat de draak ervan zal eten en zo zal sterven.
Ik sla een aantal avonturen over: zoals bijvoorbeeld dat Axl en Beatrice in twee manden aanééngebonden door het water verder gaan, en verderop een bootje zien, met een stervende vrouw op de bodem. Er kruipen talloze wezentjes (fantasy) haar de boot in, maar ook in de mand waarin Beatrice ligt. Axl verdrijft ze met moeite.
Uiteindelijk bereiken de vijf mensen de berg met de reus. Daar blijkt, dat Gawein helemaal niet de opdracht had de draak te doden, maar hem integendeel te bewaken. Precies wat ook de monniken deden. Heer Wistan doodt dan Gawein, en de mist gaat optrekken. De herinneringen komen terug.
Axl en Beatrice hebben elkaar in het verleden wel eens bedrogen. Niet voor lang, maar toch. Die ene keer dat Beatrice de schuldige was, liep de ruzie zo hoog op, dat hun zoon - van twaalf, net als Edwin! - hen verliet. Hij keerde niet weerom, en stierf bij een pestepidemie.
De draak is dood, Axl en Beatrice ontmoeten de veerman. Die ondervraagt hen beiden, er wordt nu wat dieper op de overtocht naar het eiland ingegaan. We merken dat Axl tegenstribbelt, Beatrice haalt hem over. Hij doet mee. - Maar deed hij dat eigenlijk het hele boek al niet? Jawel, hij hield van haar en loog niet, maar hij was vroeger ook diplomaat - ook dat weten we inmiddels.
Trollen; in dit verhaal zijn ze kwaadaardig. In andere verhalen zien ze er vrolijk en grappig uit.
De veerman belooft hen, dat zij beiden elkaar zullen kunnen blijven zien en vasthouden op het eiland, Inmiddels is wel duidelijk, dat hun zoons graf op dat eiland is, de jongen zelf is immers al lang dood.
De veerman stelt Beatrice gerust, hij wil het Axl ook doen. Maar Axl verdwijnt, hij gaat niet mee met zijn vrouw.
Met dit nare en onverwachte einde blijven we zitten. Als ook met heel veel vragen.
Dit is Charon, de veerman die de doden de rivier de Styx overbrengt naar Hades, de onderwereld. Natuurlijk doet de veerman bij Ishiguro ook aan hem denken.
Opvallend is het aantal mensen dat (één van) hun ouders kwijt is: Edwin zijn moeder, Axl en Beatrice hun zoon, de oude soldaat bij de brug zijn ouders, de kinderen met de geiten hun ouders. Geen idee of dat nog iets betekent.
Het boek herinnert recensenten aan onder andere Tolkien, Beowulf, en Arthur-romans.
De waardering loopt erg uiteen: In de NRC las ik bijvoorbeeld: Dit gedurfde heldenverhaal over een mythisch Brittannië en een bejaard echtpaar dat daar een gruwelijk verleden wil opdiepen, loopt uit op een pastiche. Te lang, te saai, geen echte diepgang, geen ambiguïteit en geen subtiliteit.
Bij de NPO-Cultuur daarentegen stond: Vergeten reus, sullige titel in vertaling, maar wel een meesterwerk.
De oorspronkelijke titel luidt: The Buried Giant.
Er zijn tal van recensies te vinden, onder andere van de Independent, Cobra-Canvas en The Guardian. Veel is bijvoorbeeld geschreven over het toegepaste genre, het fantasy-verhaal.Ishiguro won dit jaar de Nobelprijs voor de literatuur. Hij schreef eerder The Remains of the Day, een boek dat ook succesvol verfilmd werd. Hiermee schreef hij een historische roman. Never let me go is een scinece fiction-boek. Allemaal wel speciaal met de Ishiguro-methode.
Ishiguro werd in Japan geboren maar groeide vanaf zijn vijfde op in Engeland.
Eerder won hij de Bookerprize.
Beeld uit de film The Remains of the day, Emma Thompson en Anthony Hopkins.
Siegfried Woldhek tekende Ishiguro
Kazuo Ishiguro, geboren 1954.
Ik moet natuurlijk nog wel iets zeggen of het filosofische gedeelte van het boek: is het beter te vergeten, of is het beter te onthouden? Zodra de Saksen zich herinneren hoe bloedig de Britten zich tegenover hen gedragen hebben, komen ze terug met een verschrikkelijke wraak. Zo lang ze vergeten, gebeurt dat niet. Maar ze weten dan ook niet wat hun dierbare herinneringen zijn.
Wat me bezig blijft houden, is waarom Axl zijn vrouw toch niet volgt in de boot.
Eigenlijk wel mooi: dat je blijft nadenken, omdat het antwoord niet voor de hand ligt....
Geen opmerkingen:
Een reactie posten