Te veel geluk - Alice Munro, 2009 (2013)

Boekomslag

Alice Munro is schrijfster van verhalen; géén romanschrijfster. Dit is de derde bundel die ik van haar gelezen heb. (Voor de andere twee zie Lief leven en De liefde van een goede vrouw.)

Het blijft moeilijk haar verhalen te karakteriseren; er gebeurt namelijk zo veel in. Het maakt ze complex, en ik onthoud ze ook niet gemakkelijk. Hoe wordt je precies van de ene naar de andere gebeurtenis geleid? Het is soms moeilijk na te vertellen.

Munro schrijft in het verhaal Fictie dat een verhalenschrijfster niet helemaal voor vol wordt aangezien. Dat gaat natuurlijk ook over haarzelf:

'Een verzameling korte verhalen, geen roman. Dat is op zichzelf al een teleurstelling. Het lijkt het boek minder gezag te geven, alsof de auteur iemand is die zich aan het hek van de Literatuur vastklampt in plaats van er een veilige plek binnen te hebben verworven.'

Maar de waarheid is, dat de verhalen je naar een andere wereld trekken, zoals ik ergens las. Het zijn ook geen recht-toe-recht-aan verhalen, maar er zit altijd een verrassing in; iets bijzonders. Zo gaat het verhaal Fictie over een vrouw die in  een tweede huwelijk zit, en een vrouw ontmoet die een verhalenbundel heeft geschreven. Tot haar verrassing gaat dat verhaal over háár, want de schrijfster blijkt in het verleden een rol in het leven van die schrijfster gespeeld te hebben. Ze stuurt aan op een tweede kennismaking, maar de schrijfster is haar compleet vergeten, heeft dat stuk verleden achter zich gelaten. 'Het zou zo maar een verhaal kunnen worden,' besluit ze.

Indrukwekkend vond ik ook het verhaal Kinderspel. De ik-figuur Marlene ontmoet hier als kind een meisje dat geestelijk niet helemaal ontwikkeld is, Verna. Marlene en haar vriendinnetje Charlene lijken zo op elkaar dat ze 'de tweeling' genoemd worden. Marlene kan Verna niet uitstaan. Op een zomerkamp verdrinken ze samen Verna. Maar zoals ik het nu vertel, is het niet de volgorde van vertellen in het verhaal: Charlene duikt aan het eind van haar leven weer op in het leven van Marlene, op een heel bijzondere manier. Ze zoekt een biechtvader, een heel specifieke. Marlene doet al die moeite voor haar, en in dat verband krijgen we het verhaal te horen van wat zich ooit op dat zomerkamp heeft afgespeeld: de twee vriendinnen die het gehate 'simpele' kind onder water duwen.. De vraag die zij zich stelt, is of (iemand als) Verna toch niet het kwaad vertegenwoordigt. 'Een geheim soort toverkracht, een duistere bedoeling.' Ze geeft het kind zelf de schuld van haar anders-zijn, ziet ook dat volwassenen (haar moeder) zich superieur voelen boven 'de simpelen'. Het verhaal is hard, wel eerlijk.

Het titelverhaal ten slotte gaat over de Russische wiskundige en schrijfster Sofia Kovalevski. Het is het enige verhaal dat in een andere tijd speelt, en ook het enige dat zich buiten Canada afspeelt. Sofia was een beroemd wiskundige. Zij had zichzelf de wiskunde geleerd aan de hand van het behang op haar kamer (dit staat niet in het verhaal van Munro, ik heb het van internet). Omdat er geen geld voor echt behang was, hadden haar ouders er de differentiaalberekeningen van haar vader opgehangen. Sofia ontcijferde dit, en leerde zich het vak zo zelf aan.

De titel: Te veel geluk, slaat waarschijnlijk op het feit dat deze vrouw zo uitzonderlijk getalenteerd was, maar in een tijd leefde dat een vrouw nog niks mócht zijn. In elk geval geen hoogleraar. Ze trouwde met iemand alleen om naar het buitenland te kunnen. In Parijs werd ze opgeleid. Ze ging toch met haar man samenwonen, en kregen samen een dochtertje. Met haar man ging het bergafwaarts, hij pleegde zelfmoord.

Sofia zelf stierf op 41-jarige leeftijd aan de gevolgen van een ernstige griep (longontsteking?) die ze opdeed tijdens een lange reis.

Munro beperkt haar verhaal tot de laatste levensdagen van Sofia; met terugblikken.

Voor een interessante bespreking van het boek zie deze RECENSIE IN THE GUARDIAN.

Buste van Sofia Kovalevski

Postzegel van Sofia

Haar portret 

Oorspronkelijke uitgave van Te veel geluk.

De schrijfster.

Munro wordt 'de Tsjechov' van onze tijd genoemd. Haar verhalen gaan heen en weer in de tijd; de verhalen "embed more than (they) announce, reveal more than parade."

Munro kreeg in 2013 de Nobelprijs voor de literatuur. Daardoor werd ik op haar opmerkzaam gemaakt. Zij is Canadese en schrijft vooral over het Huron-gewest in westelijk  Ontario. Ze beschrijft de complexiteit binnen menselijke relaties, vaak vanuit het perspectief van een ouder iemand.