dinsdag 4 januari 2022

Franciscus van Assisi, Hermann Hesse, 1904 (2003)

Boekomslag
Gegrepen door Het Kralenspel van Hesse, vervolgde ik mijn zoektocht naar hem, met bovenstaand boekje. 
Hesse publiceerde het in 1904. Mijn uitgave is een vertaling, met een essay als nawoord van Fritz Wagner. Wagner geeft extra informatie, bij voorbeeld op welke schrijvers Hesse zich gebaseerd heeft. Dit zijn voornamelijk deze twee: Franz von Assisi und die Anfänge der Kunst der Renaissance in Italien, Berlin,  door de schrijver Henri Thode,1885; en de tweede: Vie de St. Francois d'Assise, Parijs, 1893, Paul Sabatier. 
Henry Thode; legde het verband tussen de Franciscusverering en de opkomst van de Renaissance. 
Hoewel ik begon met hernieuwde belangstelling voor Hesse, moest ik toch erg wennen aan dit heiligenleven. Ik kon het ook niet direct plaatsen in de spiritualiteit van Het Kralenspel. 
Toch zaten er mooie dingen in het boek: 
De vroegste uitbeeldingen van de Renaissance zijn die van Franciscus van Assisi. Ik heb ze nota bene zelf gezien, op een kunstreis naar Italië, naar Assisi. In de bovenkerk van Franciscus staat daar zijn hele leven uitgebeeld door de vroeg-Renaissanceschilder Giotto di Bondone,
Giotto di Bondone; 
leefde van  1266 of 1267 tot 1337, hoewel als geboortejaar ook wel 1276 wordt genoemd.

De belangrijkste gebeurtenissen in Franciscus' leven zijn: 
1181/1182 geboren in Assisi.
1202 Hij trekt mee ten strijde tegen Perugia. Franciscus wordt krijgsgevangene.
1203 Franciscus' vader koopt hem vrij en lange tijd ligt hij ziek thuis.
1204 Het bewijzen van barmhartigheid aan melaatsen brengt een ommekeer in zijn leven.
1205 Het kruis van San Damiano spreekt hem aan.
1209 Hij hoort het Evangelie van de uitzending van de apostelen en herkent hierin het levensprogramma waarnaar hij op zoek was.
1210 Paus Innocentius III geeft Franciscus en zijn eerste elf gezellen mondeling toestemming te leven volgens het evangelie.
1212 Clara van Assisi volgt Franciscus.
1219 Franciscus gaat met een kruistocht mee, maar ongewapend. Zo bezoekt hij de sultan.
1221 Zo'n 5000 broeders zijn aanwezig op het generaal kapittel (de algemene vergadering van de broeders).
1223 De leefregel van de minderbroeders wordt door de paus schriftelijk met een bul bevestigd.
1224 Op de berg La Verna ontving Franciscus de stigmata, de wondtekenen van Jezus' kruisiging.
1226 Franciscus sterft op 3 oktober in de Transito-kapel, behorend bij de Portiuncula, in het dal bij Assisi (de Basilica di Santa Maria degli Angeli is er later overheen gebouwd).
1228 Op 16 juli verklaart paus Gregorius IX Franciscus heilig.
Legende van Sint Franciscus, ca. 1295-1300, fresco, bovenkerk van de Sint-Franciscusbasiliek, Assisi
De San-Francesco-kerk te Assisi. Deze kerk werd in de dertiende eeuw op het graf van de heilige Franciscus gebouwd.
Sint-Franciscus ontvangt de stigmata, ca. 1300, gesigneerd, tempera en goud op paneel, Louvre, Parijs
Franciscus van Assisi geeft zijn mantel aan een arme man, ca. 1295-1300, fresco, bovenkerk van de Sint-Franciscusbasiliek, Assisi
Giotto, St. Fr. preekt voor de vogels. 
Dit plaatje staat op de voorkant van het boek.

ALS SINT FRANCISCUS VANDAAG DE DAG GEBOREN WAS, WAAR ZOU HIJ DAN ZIJN? Deze vraag wordt gesteld op de site van Vrienden van Osho. Opmerkelijk: Franciscus leeft dus nog!

Ik citeer de site: 
"Sint Franciscus van Assisi zou zeker in een gekkenhuis zitten. Praten met bomen, tegen de amandelboom zeggen: ‘Zuster, hoe gaat het met je?’… Als hij hier was geweest, hadden ze hem opgepakt. Wat doe je nou? Tegen een amandelboom praten?
‘Zuster, zing mij van God,’ zegt hij tegen de amandelboom. En dat niet alleen, hij hoort ook nog het lied dat zuster amandelboom zingt! Krankzinnig! Moet opgenomen worden.
Hij praat tegen de rivier en tegen de vissen – en hij beweert dat de vissen hem antwoord geven. Hij praat tegen rotsen en stenen – heb je nog meer bewijs nodig dat hij gek is?
Hij is gek, maar zou jij niet zo gek willen zijn als Sint Franciscus van Assisi?
Denk je eens in – dat je in staat bent de amandelboom te horen zingen en broeders en zusters in de bomen kunt voelen. Het hart dat met de rots kan praten, het hart dat overal God ziet, overal om zich heen, in elke vorm…
Het moet wel een hart zijn van uiterste liefde – uiterste liefde onthult dat mysterie voor jou.
Maar voor iemand die logisch denkt is dit natuurlijk allemaal maar onzin."
Italië, Assisi, Basiliek SanFrancesco
Clara en Franciscus.
  
Franciscus van Assisi met de heilige Clara van Assisi (1193/1194 1253), die de orde der Clarissen stichtte.
Clara werd geboren als dochter van de edelman Favarone di Offreduccio di Bernadino. Onder invloed van Franciscus van Assisi en met zijn hulp verliet zij het ouderlijk huis en legde zich toe op de navolging van Christus in radicale armoede. Samen met Franciscus stichtte zij de Arme Vrouwen van San Damiano. Tot haar dood verbleef Clara op deze plek en leefde er volgens de kloosterregel die zij zelf als eerste vrouw in de geschiedenis schreef. Deze regel werd pas op haar sterfbed door paus Innocentius IV goedgekeurd.
Simone Martini, Sint Clara, in een kapel in Assisi. 
Hieruit onder meer: 
Wees geprezen, mijn Heer, door onze zuster, moeder aarde,
die ons voedt en leidt,
en allerlie vruchten voortbrengt, bonte bloemen en planten.
Ik denk dat de fascinatie voor Franciscus, zoals die bij Hesse leefde, te maken had met de armoede die Franciscus predikte, maar ook met de vreugde. Het 'goede leven' zat voor Franciscus in de grootst mogelijk soberheid. Tegelijk met een geweldige eerbied voor de natuur. En, zoals de Vrienden van Osho suggereren, hij zou wel eens een mystieke eenheid hebben kunnen voelen met de natuur, dat hij zelfs voor de vogels predikte. 
Franciscus is natuurlijk ook een 'groene heilige', past opnieuw in deze tijd.
Il poverello d'Assisi, de arme van Assisi... Een heel goed en mooi antidotum voor de decadente rijkdom en spullerigheid van de huidige tijd. Tevens eerbied en respect voor de dieren, 4 oktober Dierendag, dag van Sint Franciscus. 
Franciscus leefde in een politiek roerige tijd, de Kerk was meer bezig met gewelddadigheid dan met religieus leven. Franciscus was niet de enige die zich verzette tegen de vreselijke vervolgingen van de kerk. In alle deemoed probeerde hij een waarachtige navolger van het Evangelie van Christus te zijn. Talrijke lekenordes volgden hem na, voor de vrouwen gold dat hetzelfde, met de Clarissenorden. 
Ook zag Hesse Franciscus' betekenis voor de Renaissancekunst. 
Hermann Hesse, 1867-1922; kreeg in 1946 de Nobelprijs voor Literatuur. 
Het is ongelooflijk hoe vaak en hoe mooi Franciscus de schilderkunst heeft geïnspireerd. Ik geef tot slot enkele voorbeelden, bovenop die van Giotto: 
Francisco de Zurbarán (1598-1664), Sint-Franciscus in meditatie, 1639, olieverf op doek, 162 x 137 cm, National Gallery, Londen
Peter Paul Rubens, de stigmatisering van de heilige Franciscus. 
Circa 1616.

Franciscus met vogel. Gerrit de Morée, 1945. Foto Pieter Cox

Geen opmerkingen:

Een reactie posten