Boekomslag, getekend door Dick Bruna.
Het boek is uit het Frans vertaald door Clara Eggink; een uitgave van 1961. De eerste Franse uitgave was in 1950.
De plaats van handeling is Guatelamala, la plaine de Zulaco (de vlakte van Zulaco). Daar is de oliemaatschappij Crude and Oil Ltd aan het boren. Het kampement is in Las Piedras. Verder wordt de Rio Guavas genoemd.
Rivier de Guavas.
Helaas kon ik niet terugvinden waar precies de genoemde plaatsen liggen. In plaats van Las Piedras vond ik alleen Piedras Negras, zie het kaartje. (Maar het boek heeft het ook over een haven hier.)
Guatemala; grenst aan Mexico, aan El Salvador, en aan Honduras. Johny uit het boek komt uit Honduras.
Om precies te zijn: uit de hoofdstad Tegucigalpa.
Het boek wijkt in meerdere opzichten af van de film; het zijn andere hoofdpersonen, er is geen voorgeschiedenis met een macho-kerel die later een lafbek blijkt. Ze heten anders dan in de film. Wel is er dezelfde karakterverdeling, tussen laf/bang en moedig.
Georges Arnaud (eigenlijk heette hij Henri Girard) heeft zelf in Venezuela gewoond, waar hij heel veel baantjes heeft gehad. Onder andere was hij taxi- en vrachtwagenchauffeur. Je vindt dat duidelijk terug in het boek, omdat hij heel nauwkeurig de weg beschrijft die de mannen gaan, maar ook veel details geeft over de vrachtwagen en zijn onderdelen. Zo ontdekt Gérard Sturmer, de hoofdpersoon, dat er geknoeid is met de motor. Ook weet hij heel precies hoe hij de wagen moeten bedienen om geen schokken te veroorzaken. Dit alles is haast nog spannender beschreven dan in de film getoond word.
Het boek is rauw, ruig; zoals het leven daar in die tijd in Guatemala was. De mensen hebben honger, zijn doodarm, over alles ligt een laagje olie. Er wonen voornamelijk misdadigers. Ze hebben of een moord op hun geweten (Johnny) of ze hebben aan duistere regimes meegewerkt (Smerlof).
Arnaud vindt zelf dat er meer waarheid zit in deze ruwe, ruige verhalen, meer poëzie ook. In elk geval is er geen sprake van pietluttigheden of middelmatigheid: « Il y a plus de vérité entre les cuisses (dijen, AdW) du Monstre, cette fille que j’ai si souvent branlée (geschud, in beweging gebracht, AdW) dans mon taxi, que dans les cœurs de vos épouses ; et plus de poésie dans un bistrot de tueurs (moordenaars, AdW) de Paname ou de Panama que sous les lumières, voilées, bien entendu, comme des poumons (longen, AdW) , de vos tristes baisodromes (bordelen, AdW); dans les livres de comptes d’un patron de salle de jeux que dans ceux de vos poètes apprivoisés (getemd, AdW) et de vos romanciers, peintres tatillons (pietluttig, AdW) de la médiocrité. »
Biografie Arnaud.
Ik was zelf getroffen door zijn taal: het boek is zeer compact, je moet het bijna wel twee keer lezen, omdat hij alles zo kernachtig formuleert. De tocht over de ongelijke, hobbelige weg in het duister, de lading nitroglycerine haast als menselijk voorgesteld: 'Niet te weten wat er in het hoofd van die vracht omging, die lading, boosaardig als een Vudu-god, die een streek zat uit te broeden.'
En om een voorbeeld van de hardheid te geven, die hier een feit is waarover niet moeilijk wordt gedaan: 'De blik, die Johnny Gérard toewierp, wedijverde met de beste bladzijde van een bloemlezing huilebalkend proza. Verloren moeite, 't gleed langs Sturmer's koude kleren.'
Méér dan in de film komt in het boek de vraag naar de moraliteit naar boven. Sturmer lijkt méér te deugen dan Johnny, omdat Johnny Sturmer in de steek laat. De Amerikaanse oliemaatschappij doet alles op een koopje, waardoor ze mensenlevens in gevaar brengt; ze betaalt bijvoorbeeld ook geen pensioenen. Smerlof saboteert de auto. Sturmer is hardnekkig in het bereiken van zijn doel, maar uiteindelijk komt die hardnekkigheid hem zelf ook duur te staan.
Clara Eggink vertaalde dit boek. Zij was af en aan gehuwd met de dichter Bloem.
Ik vind de armoede van de mensen, waardoor ze allemaal vastzitten in dat Las Piedras, schrijnend. In die omstandigheden wil iedereen graag het gevaar van de rit met de nitroglycerine op zich nemen, om te ontkomen aan de ellende.
In mijn blog over de film van Clouzot met dezelfde titel vermeldde ik al, dat er een boek over het leven van Arnaud is geschreven, La Serpe, van Philippe Jaenada. In 2017. Gelijk met dat boek kwam er in Frankrijk een heropleving van de belangstelling voor Arnaud. Het boek heet Romans Américains, en het bestaat uit drie boeken die Arnaud schreef in de periode dat hij in Zuid-Amerika woonde.
Heruitgave in 2017 van onder andere Le Salaire de la peur.
Het boek hoort bij het genre litérature noire. In Télérama valt te lezen, waarom Arnauds boek de moeite waard is om herlezen te worden.
Clara Eggink schreef steeds over een KB-vrachtwagen. Ik had geen idee wat die letters betekenden. Maar het is een type vrachtwagen, die nu als historisch museumstuk bewaard wordt:
International 1947 KB-7 flatbed at American Truck Historical Society show, Reno, Nevada, 2001
Producent International Harvester.
Twee oude Franse uitgaven.Boven met plaatje uit de film.
Georges Arnaud.
Arnaud schreef ook een manifest getiteld Pour Djamila Bouhired. Mede door dat manifest veranderde de publieke opinie over martelmethoden die de Fransen toepasten op Algerijnse vrijheidsstrijders. Ook weigert hij informatie te geven over een vergadering over de onafhankelijkheid van Algerije. Hij verwierf daarbij de steun van onder anderen Sartre.
Arnaud werkte destijds als onderzoeksjournalist. Het ging hem om het houden van zijn beroepsgeheim
En om toch weer even een beeld te krijgen, de trailer van de film...
Geen opmerkingen:
Een reactie posten