Studiebol: The Salt of the Earth, Wim Wenders en Juliano Ribeiro Salgado, 2014.

Foto bij de film.

Canvas zond gisteravond deze documentaire uit over de Braziliaanse fotograaf Sebastião Salgado. Ik had nog nooit van hem gehoord, maar raakte al zeer geïnteresseerd door de aankondiging. De documentaire is van Wim Wenders en van de zoon van Salgado, Juliano Ribeiro Salgado.

Van links naar rechts Wenders, Salgado Jr. en Sr,

Ik vermoed, dat ik in het verleden wel eerder foto's van Salgado gezien zal hebben, omdat hij erg betrokken was bij de actualiteit. Zo fotografeerde hij tijdens de hongersnood in de Sahel, bij de wreedheden tussen Hutu's en Tutsi's, bij de oorlog in Kuweit, op de Balkan, en prachtige natuurfoto's.

Salgado groeide op in Brazilië, maar woonde lange tijd in Frankrijk. Hij trouwde met Leila, met wie hij zijn leven lang samen bleef. Zij inspireerde hem, en werkte met hem samen.

Salgado was opgeleid tot econoom, maar deed op een gegeven moment een sprong in het diepe, samen met Leila: ze kochten dure camera's en Salgado ging fotograferen.

Zijn werk bestaat uit een aantal foto-documentaires, onder andere: Sahel, L'Homme en détresse van 1986. Uit de periode 1986-1992 ontstond het boek Workers. Migrations ontstond in de periode 1993-1999. Salgado reisde ervoor naar 35 landen, en mengde zich onder bevolkingsgroepen die verhuisden, onder anderen Mexicanen uit Mexico, Joden uit de Sovjet-Unie, Hutu's en Tutsi's uit Rwanda. Daarna maakte hij nog het boek Genesis. Met natuurfoto's.

Salgado wordt een sociale fotograaf genoemd: hij fotografeert mensen in allerlei zware, soms onmenselijke omstandigheden.

Bijvoorbeeld uit de documentaire Sahel:

Sahel, hongersnood.

De 3 foto's hierboven zijn gemaakt in de goudmijn van Serra Pelada; ze staan in het boek Workers, gemaakt van 1986 tot 1992.

2 foto's hierbovven: Arbeiders bij de hel in Kuweit, Golfoorlog, 1991.

Gruwelijke foto van een massabegrafenis. Ik meen dat dit in Joegoslavië was.

Ik kan me niet meer herinneren waarvan deze foto was. Hij is wel prachtig.

Salgado had ten slotte zo veel ellende gezien, na Rwanda, Congo en Joegoslavië, dat hij er zelf bijna aan onderdoor ging.

Blinde Tuareq-vrouw

Over massa-migratie.

Kibeho-kamp, voor vluchtelingen uit Zaïre en Burundi, 1995.

Hij stopte met dat werk, en ging in Brazilië wonen met zijn vrouw. Hij had de boerderij van zijn vader geërfd. Helaas was alle bos verdwenen, waarmee hij was opgegroeid. Hij liet, samen met zijn vrouw, een paar miljoen bomen (!) planten om de natuur terug te brengen. Dat lukte; hij begon ermee in 1999. Het bosproject heet Terra, dat tegenwoordig in handen is van een stichting.

Salgado ging de natuur fotograferen, ongerepte natuur. Het boek waarin het werk terecht kwam heet Genesis. Hij reisde er onder andere voor naar het poolgebied.

Smeltende gletsjer, Antarctica.

In de documentaire komt Salgado ook zelf dikwijls aan het woord. Bij deze foto vertelde hij, dat hij vanuit de boot waarin hij voer, de walvissen kon aaien. Hij zag bij dat grote dier een reactie op zijn strelen in de staartvin, die zachtjes vibreerde. Zo'n gevoeligheid! Én van het dier, én van Salgado, dat hij dit opmerkte.

De uitdrukking 'het zout der aarde' is een uitspraak van Jezus aan Zijn discipelen. Hij sprak tot hen: “Gij zijt het zout der aarde”. De betekenis van die woorden is, dat het de roeping van Gods kinderen is, om zoals zout het verderf tegengaat, in de wereld het verderf tegen te gaan en mensen te bewaren voor het verderf. Anderzijds is zout een middel om het eten smakelijk te maken. Zo behoren ook Gods kinderen door hun levenswandel het leven op aarde aangenaam te maken; vreugde te brengen.
Het is dus een spirituele tekst, die ik erg mooi vind passen bij leven en werk van deze kunstenaar.