Boekomslag
Getroffen door de monumenten voor Liebknecht en Luxemburg zocht ik in Duitsland naar een biografie van Rosa. Het werd een dun boekje in de serie BasisBiographie.
Het was aanvankelijk een niet zo gemakkelijk te lezen boek. Haar leven, werk en invloed worden erin beschreven. Het Duits is lastig, maar dat komt ook omdat veel van de (marxistische) theorie erin beschreven wordt. Luxemburg is een belangrijke, zo niet 'de belangrijkste Theoretikin' van de 20e eeuw van het marxisme. Het werd me duidelijk, dat ze niet nationalistisch dacht - ze was Nichtpatriotin - en dat ze tegen het revisionisme was, dat wil zeggen tegen elke vorm van socialisme die haar doelstellingen via democratische weg wilde bereiken. Rosa was en bleef voorstander van de door Marx voorspelde wereldrevolutie, waarbij de arbeiders de kapitalisten de macht en de productiemiddelen uit handen zouden nemen.
Ze heeft ook gepolemiseerd met Lenin, ik weet eigenlijk niet of ze hem zelf ontmoet heeft. Hoe dan ook bleef ze trouw aan Marx, zie boven.
Al haar werk wordt in een notendop beschreven. Hoofdwerk is Akkumulation des Kapitals.
Maar ook haar leven komt aan de orde. Ze is in Russisch Polen geboren, vlucht naar Oostenrijk, studeert daar magna cum laude af in rechten en economie. Ze gaat in Berlijn wonen en gaat een schijnhuwelijk aan om de Duitse nationaliteit te krijgen.
Ze publiceert veel, en heeft de leiding bij de communisten. Ze is aanwezig op tal van internationale congressen, o.a. in Amsterdam.
Het jaar 1905 is van belang vanwege de revolutie in Rusland. Rosa leert daaruit hoe belangrijk massastakingen, en opstand van de arbeiders zelf zijn voor de proletarische strijd.
Ze brengt een groot deel van haar leven in gevangenschap door, de eerste keer wegens majesteitsschennis: "De Mann (Kaiser Wilhelm II), der von der guten und gesicherten Existenz der deutschen Arbeiter spricht, hat keine Ahnung von der Tatsachen." Maar ook bijvoorbeeld bracht ze de gehele Eerste Wereldoorlog achter de tralies door.
Rosa Luxemburg wordt ook nu nog aangehaald door bijvoorbeeld Lebowitz, een 21e-eeuwse theoreticus.
Zij was voor vrouwenkiesrecht, en tegen de 1e Wereldoorlog. Zij vond, dat die oorlog gewild werd door kapitalisten, om hun macht en aanzien en geld te vermeerderen. De arbeiders werden voor dat doel misbruikt. Dat streed volkomen met haar idee van internationale solidariteit.
Maar haar mede-broeders waren het lang niet allemaal met háár eens: op grond van 'eenheid van het land' werd in 1914 besloten dat men (ook de socialisten!) akkoord ging met de oorlogskredieten. Luxemburg werd verweten dat ze opruiend werkte. Terwijl ze anti-oorlog was! Alleen Karl Liebknecht koos haar partij.
Na de oorlog brak de revolutie ook in Duitsland uit. Het begon met een opstand in Kiel van een paar matrozen, die niet op een heilloze missie gezonden wilden worden.
Al gauw waren er overal 'raden' van arbeiders, soldaten, gewone mensen. Luxemburg en Liebknecht leidden de zogenaamde Spartakusbond, die hun kans zagen nú de wereldrevolutie uit te roepen. Ze hadden de idiootste eisen aan de regering: onteigening van grond, van banken, ontwapening van de politie, volkomen gelijkberechtiging van mannen en vrouwen... De eisen rezen de pan uit. Dat kon niet goed gaan.
Ze hadden van meet af aan tegenstanders - ook binnen de eigen gelederen, want zoals we al eerder zagen was lang niet iedereen uit op die (wereld)revolutie. Maar de ergste tegenstanders waren te vinden bij de Freikorpsen. Deze waren a-moreel, anti-semitisch en geweldddadig. Later zouden ze de voorlopers blijken te zijn van de gehate SA-groepen.
Het zijn deze militairen die Luxemburg en Liebknecht ten val brengen. Ze worden op een avond uit hun huizen gehaald, en allebei - los van elkaar - hard tegen het achterhoofd geslagen met een geweerkolf. Liebknecht wordt later in de rug geschoten. Men zei: op de vlucht doodgeschoten. Luxemburg werd in een auto weggevoerd, en daarin van vlakbij door het hoofd geschoten. Haar lichaam werd in het Landwehrkanal gedumpt.
De plaats die Rosa Luxemburg wordt toegekend in de geschiedenis is die 'zwischen marxistischer Orthodoxie und schöpferischer Prophetie.' Ook wordt ze wel de 'theoretica van de hoop' genoemd. Beroemd is haar zin: 'Freiheit ist immer Freiheit der Andersdenkenden.'
Haar denken wordt niet altijd consistent genoemd.
Haar moordenaars en die van Liebknecht zijn voor hun daden nooit bestraft.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten