maandag 10 juli 2017

Durruti, the people armed - Abel Paz, 1976.

Boekje, 1976.
Ik kende de naam 'Durruti' in verband met de Spaanse Burgeroorlog (1936-1939), maar wist verder niets van deze man af. Dit boekje heeft dat alleszins goed gemaakt. Ik heb het van neef Kees te leen gekregen, samen met de twee ander boeken over Spanje: De Spaanse dokter, van Matt Cohen en Saluut aan Catalonië, van George Orwell. Met dit laatste boek heeft dit boek over Durruti raakvlakken, omdat Orwell als buitenlander meestreed tegen het fascisme, periode 1936-1937.
Durruti leefde van 1896 tot 1936; zijn vader was een Franse Bask, zijn moeder Dumange, Catalaanse. Ze leefden in Leon. Buenaventura was de tweede van acht zoons. Hij en nog twee anderen sneuvelden in de Spaanse Burgeroorlog. 
Durruti was spoorwegarbeider, lid van de Féderación Anarquista Ibérica (FAI) en de Conferación Nacional del Trabajo (CNT). 
Het boek van Abel Paz begint met de moordaanslag op kardinaal-aartsbisschop Don Juan Soldevilla Romero, in 1923. Deze zou zijn gepleegd door Durruti en zijn kameraad Ascaso. Het motief was, dat de bisschop de terreur van de gevestigde macht tegen de arbeiders goedkeurde.
Don Juan Soldevilla Romero, aartsbisschop te Saragossa. Ondersteunde de 'pistoleros'. 
 "Ascaso and Durruti made an end of this so-called Holy Man, who in the name of one who had driven the money-changers from the temple, did not hesitate to act as one himself, and to use his ill-gotten wealth to crush the efforts of the workers for more humane social conditions ".
De Pistoleros opereerden van begin twintiger jaren van de vorige eeuw. Het was het gewelddadige antwoord van het bedrijfsleven, gesteund dus door leger en kerk op de stakingen van de arbeiders en boeren.
 
Severiano Martínez Anido, Spaanse militair, bekleedde diverse posten om de orde te handhaven. Wrede en gewelddadige man, leider van het pistolerismo. Pleegde systematisch moorden. Werd minister in de eerste regering van Franco. Het pistolerismo vond plaats van 1917-1923. De FAI was het antwoord van de anarchisten hierop. Ook de groep Los Justicerios, gesticht door Durruti.
Ojo por ojo (Oog om oog), een affiche, ongetwijfeld van de CNT, tegen het pistolerisme in de twintiger jaren. 
Als revanche werd in Barcelona in maart 1923 anarchistenleider Salvador Seguí vermoord. 

Om zich verder te weer te stellen tegen het kapitalisme, werden banken beroofd om de kassen van de vakbonden te spekken. Bijvoorbeeld 300.000,-- peseta's bij een overval op de weg van Bilbao naar Eibar.
Eigenlijk was Durruti een anarcho-syndicalist, behalve anarchist ook vakbondsman. Alles wat het volk de macht gaf, verdedigde hij en probeerde hij te bewerkstelligen. In de praktijk betekende dat een aanval op geld, kerk, wettelijk gezag, want die hadden allemaal de gevestigde orde hoog in het vaandel.
Het leven in Spanje destijds was voor gewone mensen verschrikkelijk. Er heersten analfabetisme en grote armoede, zelfs hongersnood kwam voor. Het land was in handen van enkele grootgrondbezitters, de katholieke kerk had grote macht, evenals het leger, dat vooral uit officieren bestond. De verschillen tussen arm en rijk waren uitzonderlijk groot. Durruti streed uit groot idealisme, en dat was zijn grote kracht. In het boek van Paz staan prachtige voorbeelden van toespraken die hij heeft gehouden, en die ook zeer inspirerend hebben gewerkt. 
Durruti werkte samen met een paar grote vrienden, samen vormden ze de Solidarios, Solidariteit.
 
Los Solidarios (Miguel García VivancosJuan García OliverLouis LecoinPierre OdéonFrancisco Ascaso et Buenaventura Durruti, à Montjuïc (Barcelone) en mai 1931.
De Solidarios hadden een drieledig doel:
Pistolerismo bestrijden
Vormen van de CNT handhaven (vakbonden)
Anarchistische federatie vormen waarin ieder plaats had. 
Ze besloten ook verschillende contra-revolutionaire personen te elimineren: Martinez Anido en aartsbisschop Soldevilla, van Saragossa. Dat waren de direct verantwoordelijken voor de politiek van overheidsterrorisme. Na de moord op Soldevilla vluchtte Durruti met Ascaso naar Frankrijk. Daar probeerde hij in Parijs koning Alfonso XIII te vermoorden.
Solidariteit stond ook bekend als Crisol
Francisco Ascaso, vriend van Durruti. Werd in 1936 gedood in Barcelona.
Deze bladzijde komt uit het boek De Spaanse Burgeroorlog, van Hugh Thomas. 
Er staat kort in verteld wat de betekenis van Durruti was. 
Blaadje van de anarchisten.
Ik geef hier een citaat uit een toespraak van Durruti:

‘The Republican-Socialists need to understand this and so we’ll say it very clearly: either the Republic resolves the peasants and industrial workers’ problems or the people will do so on their own. But can the Republic resolve those and other pressing problems? We don’t want to deceive anyone and will reply firmly, so that the entire working class hears us: neither the Republic nor any political regime of the sort - with or without the Socialists - will ever resolve the workers’ problems. A system based on private property and the authority of power cannot live without slaves. And if the workers want to be dignified, to live freely and control their own destinies, then they shouldn’t wait for the government to give them their liberty. Economic and political freedom is not something given; it has to be taken. It depends on you, the workers listening to me, whether you’ll continue being modern slaves or free men! You must decide!’ (p285)

Behalve de inspirerende toon wordt uit dit stuk duidelijk, dat Durruti niets op had met de sociaal-democraten. Die waren aan de macht tijdens de zogenaamde Tweede Republiek, 1931-1936, onder anderen Azaña en Zamorra.
Niceto Alcala Zamorra; katholiek, maar stond toch op een gegeven moment aan het hoofd van een linkse regering. Stierf in ballingschap. 
Manuel Azaña, 1880-1940. voerde landhervormingen in en democratiseerde de samenleving. Vluchtte na de staatsgreep van rechts, die plaats vond op 17 en 18 juli 1936. Dit gebeurde onder leiding van Emilio Mola.
Emilio Mola, 1887-1937. Stierf bij een vliegtuigongeluk. Hij steunde met zijn staatsgreep het bloedige optreden van Emilio Lerroux bij de arbeidersopstand.
Alejandro Lerroux, 1864-1949. Nam deel aan de linkse Republikeinse regeringen, maar onderdrukte de arbeidersopstand in het noorden in 1934. Hij was een tegenstander van autonomie voor Catalonië.
Verdween ook naar het buitenland toen de staatsgreep had plaatsgevonden.
"De arbeiders zijn de enige producenten van de rijkdom. Dat zijn wij, de arbeiders, zij die de machines van de industrie laten werken, wij die de steenkool en de mineralen uit de mijnen halen, wij die de steden bouwen. Waarom gaan we niet bouwen, maar dan in betere condities om wat vernietigd is te herbouwen? We weten dat we niets dan ruïnes gaan beërven omdat de bourgeoisie de hele wereld tot puin zal bregne in de laatste fase van hun geschiedenis. Maar ons niet, ons boezemen de ruïnes geen angst in, want we richten een nieuwe wereld op in onze harten."

Bij George Orwell had ik al kunnen lezen hoe gelukkig de mensen aanvankelijk leken met de nieuwe links orde. Van belang is ook nog te weten, dat Catalonië toen autonomie had. Baskenland zou dit later proberen te verwerven.


Overigens is de geschiedenis van Spanje in de aanloop naar de Spaanse Burgeroorlog knap ingewikkeld. Ook de Marokkanen speelden er een rol in. Over en weer waren er veel slachtoffers gevallen in de Rifoorlog, vooral de Slag bij Annual, in Marokko. De Rifoorlog duurde van 1920-1926. 18.000 Spanjaarden (van de 60.000) kwamen erbij om het leven. Als revanche gebruikten de Spanjaarden mosterdgas tegen de Riffijnen. 
Later zou generaal Franco weer Marokkanen inzetten tijdens de Spaanse Burgeroorlog.
Saragossa, 1922. Marokkaanse oorlog, generaal Silvestre, Abd el-Krim, battle of Annual.
Mohammed Abdelkrim El Khattabi (1882-1963) Marokkaanse verzetsleider en politicus. Leidde het verzet van de bevolking van het Rif Gebergte tegen het Spaanse bestuur van na de Eerste Wereldoorlog.
1853-1925, Antonio Mauro; werd door Alfons XIII gevraagd orde te scheppen. Bereikte pacificatie.
1886-1941, Alfons XIII Ondersteunde de dictatoriale regering van Primo de Rivera (die zo slecht nog niet was voor het land.) 
Primo de Rivera; Mussolini-aanhanger. Leider van Spanje, na staatsgreep, van 1923 - 1930. Wilde einde maken aan de sociale onrust in Spanje en aan de koloniale verhouding met Marokko. Franco was tegen dit laatste. De Rivera voerde diverse hervormingen door.
Toen zijn bewind ten einde kwam, vertrok de koning meteen ook het land uit.
1870-1930, Primo de Rivero, naast Alfons XIII (links)
Durruti bracht veel jaren door in ballingschap, onder andere in Frankrijk en Zuid-Amerika.
Opmerkelijk in de geschiedenis van Spanje is, dat de internationale communisten zo'n grote rol speelden. Durruti was geen communist, hij wilde alle macht bij het volk, zoals ik aan zijn uitspraken heb laten zien. De communisten (die je ook in Spanje had) waren ook gebonden aan 'de internationale', dus de Komintern, die om de zoveel tijd gehouden werd. Rusland speelde daarin een hoofdrol. In navolging van Karl Marx meende men toen nog, dat 'de wereldrevolutie' nog moest uitbreken. 
Dit was één van de punten waarop 'links' zo veel ruzie maakte. Er waren tal van groepen en groepjes, met allerlei ideologische verschillen. Dat maakte hen allemaal enorm zwak tegenover de andere partij. Die hadden geld, de macht, en het leger. 
Mij viel ook op, dat Rusland heel veel voor zichzelf opeiste bij de Internationale. Het schijnt ook dat ze heel veel goud uit Spanje gekregen hebben. 
Maar toen de tijd van het leveren van wapens kwam, waren ze eigenlijk niet thuis. De linksen kregen aftandse wapens, en ook nog eens veel te weinig. Het is niet moeilijk in te zien, dat een groep opstandelingen, die totaal niet waren toegerust om te vechten, het af zouden moeten gaan leggen tegen een beroepsmilitair als Franco. - Die bovendien nog een leger van onverschrokken Marokkanen tot zijn beschikking had. 
Franco deed een staatsgreep in 1936, op 17 en 18 juli. 
De jonge Francisco Franco.

Maar dit boek gaat niet over Franco, maar over Durruti. 

Durruti stierf helaas al eerder, in de gevechten in Madrid in de Ciudad Universitaria, ook wel Campus de Moncloa genoemd.
Medische Faculteit, Madrid.
Hij wilde daar eigenlijk helemaal niet heen, hij vond dat zijn aanwezigheid in het noorden belangrijker was. Maar onder druk ging hij. De strijd daar was moeizaam, en uitputtend. Over Durruti's dood doen verschillen verhalen de ronde. In dit boek van Paz zou hij geraakt zijn door een scherpschutter. Anthony Beevor vertelt dat hij per ongeluk door een kogel van een kameraad zou zijn geraakt. Dit zou niet verteld zijn om het moreel niet te schaden. 
Durruti werd in Barcelona begraven, een hal miljoen mensen waren op straat om hem de laatste eer te bewijzen. 
Een Amerikaanse schrijfster, Emma Goldman, schreef meteen een bigrafisch essay over hem: Durruti is dead. Yet living.
Omslag
Emma Goldman, zelf anarchiste. 
Ik wil nog vermelden, dat Durruti beïnvloed was door een Oekraïens strijder, Nestor Makhno. Volksheld tijdens de Russische Burgeroorlog, als leider van het zogenaamde Zwarte Leger (de anarchisten).
Nestor Makhno
De schrijver van dit boek, Abel Paz, heeft zelf ook gestreden in de Spaanse Burgeroorlog. Abel Paz is overigens een pseudoniem, zijn echte naam was
Abel Paz, zijn werkelijke naam was Diego Camacho. Hij leefde van 1921 tot 2009. Historicus. Lid van de CNT. Vocht in Barcelona in 1937. Ging daarna in ballingschap in Frankrijk, waar hij zich aansloot bij het verzet, tegen zowel Hitler als Franco. Schreef veel boeken, dit over Durruti wordt als zijn belangrijkste werk gezien. Het werd in meerdere talen vertaald. 
Dit is een plaatje van het Maritiem Historisch Museum in Barcelona. Ik ben daar op bezoek geweest, toen wij daar waren. 
Het maakt deel uit van de vroegere Ataranzas-barakken. Het was een strategisch punt in de gevechten, Durruti vocht hier ook.
Zie ook nog Peter Newell over Durruti: zeer uitgebreid over Durruti

Vriend van het volk
Durruti op zijn doodsbed. Hij liet een vrouw en dochtertje na.
Hier werd Durruti heen gebracht (Ritz Hotel, Madrid) toen hij beschoten was. maar het was al te laat om hem nog te opereren. 
Op YouTube zijn diverse filmpjes te vinden over Durruti, ik neem hier niets op, omdat ze dikwijls verwijderd worden. 

Ik ben met mijn verslag over dit leven geenszins compleet, ik weet dat. Ik wil nog wel noemen het Volksfront, tegenover het Nationaal Front. Respectievelijk links tegenover rechts, vanaf 1936.
Wat ook niet mag ontbreken, is de naam Durriti Colonne; gevechtsgroep geleid en gevormd in de eerste dagen van de Spaanse Burgeroorlog, (die zoals gezegd 17/18 juli 1936 uitbrak). Durruti stierf op 19 november 1936.
De internationale groep van de Durruti-colonne, zoals aanwezig bij Durruti's begrafenis.
Monument voor Durruti in zijn geboorteplaats Léon. 
Durruti ligt overigens begraven op de Montjuic in Barcelona.
Als allerlaatste wil ik toevoegen dat ik dit een spannend én een zeer informatief boek vond. Je kunt de belevenissen helemaal volgen en je erin verplaatsen. Verder wordt het nergens saai. Ik heb gezien, dat Durriti vaak maar een kleine plaats krijgt in de grote geschiedschrijving. Gezien het tijdstip van zijn dood, vóór het einde van de Burgeroorlog, en gezien ook de versplintering van links, is dat misschien ook wel begrijpelijk. Maar mij greep Durruti's enthousiasme aan, het deed me denken aan de eerste tijd van het communisme, toen mensen nog echt aan een heilstaat geloofden! Dit sterke geloof in een betere toekomst - die ook echt wel nodig was in dat Spanje van toen! - nam Durruti zeer voor mij in. 


Geen opmerkingen:

Een reactie posten