dinsdag 30 mei 2017

De jacht op de match, Hans Pool, 2014

Prachtige, anderhalf uur durende documentaire over de Utrechtse serie-verkrachter Gerard T. De VPRO wijdde er in de gids ook een apart artikel aan. 
Eigenlijk is de zaak van de serieverkrachter een illustratie van de morele en privacydilemma's rond DNA-onderzoek. 
Ik herinner het me nog goed, hoe de Utrechtenaar in de negentiger jaren steeds toesloeg, en hoe bang vrouwen waren. De toenmalige vriendin van mijn zoon moest ook vaak door het park waar de man steeds zijn slachtoffers koos, we waren er geen van allen gerust op.
Protest van vrouwen destijds.
Geen vrouw of meisje ging nog alleen de straat op, liever deden ze dat . Er waren zogenaamde fiets-poolplaatsen, waar ze afspraken om samen te fietsen.
Hier politie-onderzoek bij zo'n poolplaats.
Het DNA-onderzoek was toen nog niet zo ver gevorderd als nu. Ook was het niet geoorloofd om van criminelen zomaar DNA af te nemen. 
Dat leidde er toe, dat, hoeveel politie er ook op de zaak gezet werd, de dader niet gevonden werd. 
In de negentiger jaren sloeg hij zes keer toe, met 'voltooide verkrachtingen'; 12 vrouwen deden aangifte van aanranding. Alles was in de buurt van de Uithof, nooit op de Uithof zelf. De man viel de vrouwen van achteren op de fiets aan, en sleurde ze dan mee de bosjes of het weiland in. Hij bedreigde ze altijd met een stanleymes. Hij was soms extreem gewelddadig. 
Tekening, ik meen op de Nieuwe Revue.
Terwijl er dus DNA-materiaal (sperma) beschikbaar was, was er geen match, en het vele speurwerk leverde ook geen resultaat. De politie sloot het onderzoek rond het jaar 2000. 
En in 2001 sloeg de man weer toe. Alsof hij op dit moment gewacht had!
Plaats van een van de delicten. De officieren van justitie bezochten deze plek om zich op de hoogte te stellen. 
Het jongste slachtoffer was zestien jaar. Ze was aan een boom vastgebonden, en Gerard T. had haar na de verkrachting in de steek gelaten. Zij wist niet of ze nog gevonden zou worden (ze was onderkoeld); en of Gerard T. wellicht zelf nog zou terugkeren.
Een ander meisje vluchtte een sloot in. Ze kwam met kroos op haar hoofd aangifte doen.
Hier wordt een rechtbanktekening van hem gemaakt.
De omgeving
Zo eenzaam kun je daar in het donker rijden.
In 2001 was er een aanscherping gekomen in de wetgeving van DNA-onderzoek: de politie was vanaf toen gerechtigd om van elke crimineel DNA af te nemen. Het is net zo eenvoudig als de alcohol-blaastest: simpel wat wangslijm.
Dat Gerard T. opgepakt was - ik weet niet meer welk jaar; ik weet wel dat hij zich soms jaren achtereen koest hield - was een zaak van puur toeval: de politie had een lokfiets geplaatst, voor het opsporen van fietsendieven. Laat dat nou net vóór de flat van Gerard T. zijn geweest! En die stal hem....
Dit plaatje hoort niet bij het verhaal. 
In het kader van de aangescherpte DNA-wet mocht er nu wel wangslijm afgenomen worden van T. En.... er was een match.
NB: Eerder was er een vraag naar (een deel van) de Utrechtse bevolking uitgegaan, om vrijwillig DNA af te staan. Ook aan T. werd die vraag gesteld. Er was zelfs een inspecteur bij hem thuis geweest, die niets verdachts aan de man bespeurde. Wel weigerde hij deel te nemen aan de test.
Onderzoek DNA-sporen
Zo kwam T - die intussen 51 was, een vriendin en een kind had - toch voor de rechtbank. 
Rechtbanktekening
Hij is zo te vinden op internet. Ook zonder balkje.
Dit is de compositietekening uit zijn jongere jaren.
Er werden foto's getoond van de plaatsen van het delict.
Gerard T beriep zich gedurende de hele rechtszaak op zijn zwijgrecht. Dat was bijzonder vervelend, vooral natuurlijk voor de slachtoffers. 
In de film werd zijn rol nagespeeld door een acteur, van wie we ook niet meer dan de armen, handen en buik zagen. 'Geen antwoord,' hoorden we hem steeds zeggen.
De rechters
In eerste instantie presenteerde hij zich met hoody; de rechter vroeg of hij die af wilde doen.
Zo dus.
We zagen een klein stukje van de verdediging: die beweerde, dat de lokfiets een oneigenlijk middel was geweest om T. te pakken te krijgen. Maar de politie hield vol dat het toeval was, en dat de fiets niet met opzet voor T.'s flat was gezet. Ze hadden T. niet eens in het vizier.
Maarten Krikke, advocaat Gerard T.
Van de 22 gevallen werd T. ten slotte slechts veroordeeld voor vier gevallen, waarvan allemaal bewezen was verklaard dat T. die gepleegd had. 
Er werd goed uitgelegd, dat dat nog niet zomaar ging: maar samen met de getuigenverklaringen van de vrouwen was het DNA-materiaal voldoende. 
Indrukwekkend was de voorbereiding van alle betrokkenen, officieren van justitie, rechercheurs.. 
Ook ging de filmmaker verder met zijn vragen: was het bijvoorbeeld mogelijk om met de hulp van DNA iemand gezicht helemaal te kennen? Mogelijk is het wel, maar het zou heel veel geld kosten, omdat het DNA op alle mogelijke plaatsen verspreid zit in het materiaal. 
Jos Herberg, wetenschappelijk directeur DNanalysis Maastricht
Michael van Leent, Officier van justitie; een heel zorgvuldige man.
Daphne van Zwan, officier van justitie
Er werden ook zogenaamde profilers ingezet; hierboven het werk van een geografische profiler. Een psychologisch profiel moet leiden tot een soort karakterbeschrijving van de dader.
Christianne de Poot, bijzonder hoogleraar criminalisitiek VU. Over haar gaat het achtergrondartikel in de VPRO-gids van deze week.
Wim Perlot, chef team cold case.
Alex van Maanen, rechter. ondanks / dank zij zijn zwijgen kreeg T. de maximumstraf van zestien jaar. Ook in hoger beroep werd dit bevestigd. 
Ik weet eigenlijk niet, of iemands zwijgen (en ook zijn weigering aan psychiatrisch onderzoek mee te werken) tot gevolg heeft, dat hij geen TBS kan krijgen. 
Hoe dan ook vind ik het heel vervelend voor een goede rechtsgang als een crimineel zwijgt. 
Nog een griezelig detail waar ik achter kwam toen ik me via internet nog verdiepte in de zaak: Gerard T. beweerde dat hij op de universiteit van Milton Keynes had gezeten. Daar is de Hazeley Academy. Maar dat kon niet waar zijn, want dat is een heel jonge universiteit. 
Wel woonde in Milton Keynes de zogenaamde Fishermead Rapist, Richard L. Deze L. ging hetzelfde te werk als T.: op de fiets. Hij verkrachtte of randde maar liefst negentig vrouwen aan, en werd ook pas tien jaar later veroordeeld. Ook na een DNA-match.
Hans Pool, documentairemaker.

zaterdag 27 mei 2017

How to meet a mermaid, Coco Schrijber, 2017.

Poster
De documentaire krijgt een motto mee van William Faulkner: 
“Al het menselijk gedrag is onvoorspelbaar, en gezien de kwetsbaarheid van de mens in het bouwvallige universum waarin hij functioneert, is het ook onbegrijpelijk wat hij doet. Hij kan niet rationeel zijn, omdat zijn universum irrationeel is.” 
Coco Schrijber gebruikt dit motto om te staven wat haar onderzoek haar vertelt. 
Het gaat om drie levens van mensen die bepaald zijn door de oceaan; haar broer Lex zocht zelf de dood, Rebecca werd óf vermoord, of stapte zelf over de reling van een cruiseschip, en Miguel onderneemt een wanhopige poging om aan de armoede in Mexico te ontkomen. Hij wil met een surfplank de Golf van Mexico oversteken.
Twee mensen vinden dus de dood, Miguel probeert de zee te overwinnen, en Coco zelf overwint haar angst voor de zee, en gaat duiken. 
Het resultaat zijn de mooiste plaatjes in de film, als ze op een onderwater kerkhof komt, met kruisen en beelden. Het is of ze hier haar broer terug vindt. 
Goodby to Egypt: in Egypte liet Lex zijn duikersmes en een stapeltje kleren achter op het strand. Hier begint Coco haar zoektocht.  
Kunstwerk: Walking undersea 
Kunstwerk Statue Mermaid 
Een van de prachtige beelden onder water. Ik weet niet waar dit is.  
Idem 
Coco Schrijber 
Plaatje Website How to meet a mermaid



Een voorbeeld van de schitterende plaatjes van de zee die getoond werden. 
Een Egyptenaar, die zich het geval Lex nog herinnerde, vertelde hoe diep de zee was, als men maar ver genoeg van het strand wegging. 
Betoverend mooie plaatjes van het water. Maar hoe mooi ook, de aantrekkingskracht voor mensen die het leven niet meer zien zitten is groot. 
Interessant is ten slotte, dat de producent van deze film Frank van den Engel is, de regisseur van de vlak hiervoor geblogde documentaire over Gerard Fieret.
Zij zitten met anderen in Zeppers film.
Voor meer informatie over deze film zie de PERSMAP van Zeppers. 
Trailer
De beelden van de zee, de golven zijn buitengewoon mooi, het zal ook wel door mijn liefde voor het water komen. De tekst is inspirerend; beeld en tekst samen werken soms  heel poëtisch, ik denk aan de kreeftjes die in en uit een schelp kruipen onder een interview. Prachtig!
Wat ook veel indruk op me maakte, waren filmbeelden van Lex als jongetje, genietend van de golven aan het strand. Steeds maar duikend in de branding. 

Foto en Copyright by G.P Fieret, Frank van den Engel, 2009.

Verrassende documentaire in Het uur van de wolf, over leven en werk van Gerard Fieret. 
Fieret was fotograaf, woonachtig in Den Haag. Schokkend was hoe de man leefde, Frank van den Engel filmde hem in zijn laatste levensjaren.
Een volkomen verwaarloosde man.
We zetten de tv net iets te laat aan, de film was al begonnen. We zagen een zwerver zijn huis binnenstappen, de vloer achter de deur was vergaan, hij moest over een groot gat heenstappen. In de huiskamer lag een ongelooflijke bende. Een duif vloog rond, overal lag vogelzaad.  De wasbak hing kapot uit de muur. De wc was onbruikbaar. 
Deze foto stond afgebeeld bij de aankondiging van de film.
Fieret was niet te volgen in zijn uitspraken. Hij beweerde dat hij bestolen was, er was niets meer over van zijn werk.
Later werd het de kijker allemaal duidelijk gemaakt: hij leed aan paranoïa. Dat was ook de reden dat hij overal stempels en copyright op zette. Hij liep zelfs musea in de weg, om achteraf zijn merktekens nog aan te brengen op zijn werk.
Ziehier een mooi voorbeeld; foto Trouw.
Fieret was opgeleid aan de Kunstacademie in Den Haag, maar begon pas in 1959 met fotograferen. Alles kon en mocht, vond hij. 'Mislukte foto's bestaan niet', volgens hem. Hij deed van alles met de chemische stoffen, liet de afdrukken soms expres te lang in het licht, of stapte er bovenop. 
Aanvankelijk zag ik de schoonheid vana de foto's niet in.
Vlekken en vegen
Maar hoe meer we te zien kregen, hoe meer mooie dingen ik ook zag.
Links: heel mooi; rechts ook, ondanks het donker van het gezicht.
Fieret wordt 'autonoom kunstenaar' genoemd.  


Prachtig! 
Hij fotografeerde veel vrouwen, zichzelf, en verder eigenlijk alles. Hij begon pas in 1959, en ontwikkelde zich als fotograaf autodidactisch. 

Zelfportret
Henri van de Waal, 1910-1972
Henri van de Waal, hoogleraar kunstgeschiedenis te Leiden, was de eerste die de waarde van zijn werk inzag. 
Er loopt nu een tentoonstelling in het Haags Fotomuseum van Fierets werk. Met de titel: Gerard Petrus Fieret, Mislukte foto's bestaan niet. De tentoonstelling duurt nog tot en met 10 september.
Wat schokkend was, was de ontdekking van het verborgen werk van Fieret. Toen hij zich dermate verwaarloosd had, dat het thuis niet langer ging, kwam hij in een verzorgingshuis terecht. Vrienden ontmantelden de woning, en vonden in een schuurtje, weggetimmerd achter planken, onder andere een paar plastic jerrycans vol met negatieven! Verder veel schrijfwerk van hem. Door deze vondst is de nalatenschap zo groot. 
Fieret schreef ook; gedichten, brieven, de laatste vol beschuldigingen en verdachtmakingen. 
Het hoeft geen betoog, dat Fieret een akelige jeugd heeft gehad, veel in tehuizen heeft gezeten, en door één tehuis weggestuurd werd naar Duitsland, in 1943, voor de Arbeitseinsatz. 
Er zijn ook gedichten van hem uitgegeven, een titel is De lasso van de minnaar. 
Schrijnend was het te horen, dat terwijl hij zelf omkwam in armoede en ellende, de kunstwereld duizenden dollars vroeg voor zijn werk. 
Maar zo zit die wereld nu eenmaal in elkaar.  
Misschien is dit een catalogus bij een expositie, ik weet het niet precies. In elk geval is er ook een expositie van Fieret in Parijs geweest.  
  
Dit is een van de vele vrouwen die voor Fieret poseerden. Enkelen van hen keken in de film op die tijd terug. 
Fieret heeft geloof ik maar een tiental jaren als fotograaf gewerkt, wel als een bezetene.

Documentairemaker Frank van den Engel. 
Van de vele filmpjes op Youtube koos ik dit overzichtje van de Expositie Le Bal, augustus 2016 in Parijs.